کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب «چهار مقاله» که اسم اصلی آن مجمع النوادر است، در سال 550 هجری به قصد شناسانیدن چهار فن دبیری و شاعری و طب و نجوم و هدایت دبیران و شاعران و طبیبان و منجمان که در خدمت سلاطین ادای وظیفه می‌کردند نگاشته شد. مصنف این کتاب ابوالحسن نظام‌الدین احمد بن عمر بن علی سمرقندی معروف به نظامی سمرقندی از نویسندگان و شاعران قرن ششم هجری است. در این دفتر منتخبی از مقاله اول و دوم کتاب «چهار مقاله» نظامی عروضی دیده می‌شود و این منتخب از آن‌رو ترتیب داده شده تا از یک نویسنده مشهور میانه قرن ششم، نمونه‌ای در دست خوانندگان باشد.

درباره ادیب صاحب مکتب و نابغه هنرمند ایرانی، بدیع‌الزمان همدانی، علی‌رغم شهرت جهانگیرش تاکنون (1364) نوشته مستقلی به فارسی منتشر نشده است و برای نخستین بار معرفی مختصری از وی با ترجمه دو مقامه به قلم نویسنده انتشار یافت. این کتاب به ابعاد مختلف کار بدیع‌الزمان و تاثیر وی در ادب عربی و فارسی به اجمال می پردازد که مجموعا به صورت چهار مقاله و یک ضمیمه در این دفتر منتشر شده است

در این کتاب برخی از مقاله های سید امیر حسن عابدی (1921-2011) نسخه شناس و استاد ادبیات فارسیِ هندوستان به زبان اردو آمده است. فهرست کتاب: «مقدمه- از: شریف حسین قاسمی»؛«شاهنامه فردوسی و هندوستان»؛ «ترجمه از زبان های دیگر به فارسی»؛ «حیاتی گیلانی و تغلق نامه»؛ «دو غزلِ اردو در دوره همایون و اکبر»؛ «کامی شیرازی»؛ «نوعی خبوشانی»؛ «کلیات ساعی»؛ «پَندَت زنده رام موبد کشمیری»؛ «نظیر اکبر آبادی و سبکِ هندی»؛ «جلیس المشتاق»؛ «ادبیاتِ اجتماعی و انقلابیِ ایران»؛ «بنیانگذارِ شعر نو در ایران»؛ «افغانستان و هندوستان».

«عبرت الغافلین» اثر میرز محمدرفیع متخلص به سودا رساله‌ای است که باید آن را نمونه‌ای ارزشمند نقد ادبی خواند. میرزا محمد سودا شاعر معروف زبان اردوست که در قرن دوازدهم هجری در هند می‌زیست. او افزون بر دیوان اردو، دیوان مختصر فارسی را هم به جای گذاشته است. این کتاب که تاریخ تألیفش معلوم نیست، پاسخ به خرده‌گیری‌های میرزا فاخر مکین بر کلام شعرای برجسته فارسی است.