کتابخانه مجازی ادبیات

قطعه یکی از قالب‌های شعر پارسی است که گرچه شاعر در این قالب بیشتر به پند و نصیحت و توصیه به پرهیز از دنیا و دنیاپرستان می‌پردازد، ولی در همه زمینه‌ها از مدح و ذم و هجو و تهنیت و تعزیت و انتقادهای صریح اجتماعی و سیاسی طبع‌آزمایی می‌کند. بی‌شک شاه قطعه‌سرایان و امیر ایشان شیخ اجل سعدی شیرازی است؛ گرچه انوری و ابن یمین و قاآنی در قطعه‌سرایی دستی قوی دارند؛ ولی هیچ گوینده و ادیب و شاعری در کلام پارسی همچون سعدی نیست که کلمه در دست او همچون موم است، او خداوندگار زبان پارسی است. در این کتاب گزیده‌ای از قطعات پارسی به همراه شرح آنها آورده شده است.

این کتاب «قطعه و قطعه‌سرایی در شعر فارسی» نام دارد و موضوع آن بررسی یکی از انواع مهم شعر فارسی یعنی «قطعه» است. مطالب کتاب در چهار بخش ارائه شده است. بخش اول به موضوع‌های زیر اختصاص دارد: تعریف قطعه، موارد تفاوت و تشابه قطعه با قصیده و غزل، عوامل پدیدآمدن قطعه و گزینش آن توسط شاعران، سابقه تاریخی قطعه و قدیم‌ترین قطعه‌سرایان و سرانجام اوج رواج قطعه و دوران افول آن. در بخش دوم موضوعات قطعه همراه با نمونه‌هایی از چند شاعر بزرگ مطرح شده است. در بخش سوم سخن از مضامین ادواری قطعه به میان می‌آید و موضوع‌های مهم آن در هر دوره از ادوار ادبی ایران بررسی شده است. در بخش پایانی کتاب هفت تن از بزرگ‌ترین شاعران قطعه‌سرای ایران و مضامین اشعار آنان به طور مفصل و مستوفی مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است.

جلد اول کتاب مشتمل بر پنج گفتار است که هر گفتار نیز به طور معمول مشتمل بر فصول و بخش‌های متعددی است. از گفتار ششم تا دهم در جلد دوم و از گفتار یازدهم تا پانزدهم نیز در جلد سوم آمده است. در جلد اول جغرافیای اردبیل و تاریخچه آن تا زمان مشروطیت بررسی شده است. جلد دوم با گفتاری در رابطه با بررسی تاریخی حوادث و اتفاقات این شهر در زمان پهلوی آغاز شده است. گفتارهای بعد به زبان و مذهب و آداب و رسوم و نیز ابنیه و آثار تاریخی آن اختصاص یفته است. در گفتار آخر نیز نقدهای بزرگان درباره کتاب آورده شده است. در جلد سوم اولین گفتار به تاریخ اردبیل از شهریور 1320 تا انقلاب اسلامی اختصاص دارد. مباحثی مانند اقتصاد، بازرگانی، پزشکب و .... از دیگر مطالب این مجلد است. در بخش فرهنگ و معارف به تعلیم و تربیت قدیم و جدید و چگونگی شکل‌گیری مدارس جدید و نیز نهادهای فرهنگی ـ هنری پرداخته شده است.

جلد اول کتاب مشتمل بر پنج گفتار است که هر گفتار نیز به طور معمول مشتمل بر فصول و بخش‌های متعددی است. از گفتار ششم تا دهم در جلد دوم و از گفتار یازدهم تا پانزدهم نیز در جلد سوم آمده است. در جلد اول جغرافیای اردبیل و تاریخچه آن تا زمان مشروطیت بررسی شده است. جلد دوم با گفتاری در رابطه با بررسی تاریخی حوادث و اتفاقات این شهر در زمان پهلوی آغاز شده است. گفتارهای بعد به زبان و مذهب و آداب و رسوم و نیز ابنیه و آثار تاریخی آن اختصاص یفته است. در گفتار آخر نیز نقدهای بزرگان درباره کتاب آورده شده است. در جلد سوم اولین گفتار به تاریخ اردبیل از شهریور 1320 تا انقلاب اسلامی اختصاص دارد. مباحثی مانند اقتصاد، بازرگانی، پزشکب و .... از دیگر مطالب این مجلد است. در بخش فرهنگ و معارف به تعلیم و تربیت قدیم و جدید و چگونگی شکل‌گیری مدارس جدید و نیز نهادهای فرهنگی ـ هنری پرداخته شده است.