سعدی شاعر سترگ و بلندآوازه نامی ایران است که سخنوری بیبدیلش چنان از مقبولیت عام برخوردار است که بسیاری از خواص و عوام عمر بیبدیل را در سرِ کار او و خواندن و فهم کردن اشعار و آثار ماندگارش صرف نمودهاند. این امر را میتوان بهوضوح در ضبط و شرح و ترویج میراث سعدی به دست نخبگان اقالیم فارسی زبان بازیافت؛ از این شمار، یکی پرداختن ادیبان «اقلیم پارس» به آثار اوست که به همکاری در تصحیح کلیات سعدی و به اشراف شاعر شیرازی «شوریده» صورت گرفته است. در این مقاله کوشیده شده تا به معرفی ویژگیهای این اثر پرداخته شود.
چنانچه از متن کتاب گلستان سعدی در باب سوم- در فضیلت قناعت- بر می آید این شاعر و سخنسرای بزرگ علاوه بر سفرهای بسیار که یک دوره طولانی سی ساله را در برمی گیرد سفری نیز به جزیره کیش داشته است اما زمان وقوع و علت این سفر و محل دقیق توقف او در جزیره از گزارس گلستان مستفاد نمی شود. در این کتاب با شواهد و مدارک تاریخی، زمان سفر او به کیش مشخص شده است. چنان که می دانیم جزیره کیش در زمان اتابکان فارس در قلمرو این خاندان بوده و از امنیت و رونق بسیار برخوردار گردیده بود و سعدی به اتکای همین امن و آسایش که در آن عصر در فارس و بنادر حاکم بوده با خیالی راحت و آرام به جزیره کیش سفر کرده است...
دکتر برات زنجانی در توضیح موضوع کتاب کشف الابیات بوستان و گلستان سعدی می گوید: شهرت بوستان و گلستان سعدی از نیمه دوم قرن هفتم یعنی اندکی بعد از تالیف آنها شروع شده و در امتداد زمان به درازای قرنها و اعصار کشیده شده است. هر چند اغلب بیتهای بوستان پاره ای از روح بلند سعدی و هر کدام مستقلا دارای معنی و مفهوم بایسته و شایسته است اما برای درک مسیر فکری شاعر گاهی دانستن رابطه و بستگیهای بیتی با بیتهای دیگر و یافتن جای آن لازم می گردد و به همین منظور برای مثنویها "کشف الابیات" ساخته اند و کمترین فایده این کار نشان دادن این است که بیت منسوب به شاعر در کتاب او آمده و یا نیامده است. در تنظیم کشف الابیات بوستان سعی کردم و روشی پیش آوردم که در تمام چاپهای بوستان بتوان از این بیت یاب استفاده کرد....
اثر حاضر "سلوه الشیعه" کهنترین تدوین موجود از سرودههای منسوب به امیرمومنان علی (ع) است که نزدیک به نهصد سال پیش به همت ابوالحسن علی بن احمد الفنجگردی تالیف یافته است و به اهتمام آقای جویا جهانبخش تصحیح و تحقیق شده و در گنجینه بهارستان انتشار یافته است
اشعار منسوب به امیرالمؤمنین (ع) مورد توجه و علاقه ادبای دوستدار اهل بیت بوده و دانشمندان ما از عهد آن حضرت تا امروز این اشعار را نسخه به نسخه و سینه به سینه نقل کرده و زینت ضمیر خویشتن و زیور مقالات و کتب خود ساختهاند. این کتاب کهنترین تدوین موجود از سرودههای منسوب به امیرمؤمنان علی (ع) است. گردآورنده این تدوین علی بن احمد فنجگردی نیشابوری است که ولادت او احتمالا در حدود 423 هـ.ق واقع شده و عمر وی بیشتر به دو دانش نقلی حدیث و ادبیات گذشته که هر دو در فضای زندگی او رونق فراوان داشتهاند و وفات وی بین سالها 512 تا 513 روی داده است. او بیشک گرایشهای شیعی نیرومندی داشته و از سلسله مرجان اندیشههای شیعه در نیشابور آن روزگار بوده است. گرایشهای شیعیانه نیز در آثار و اشعارش هویداست؛ بهویژه نام «سلوة الشیعه» همدلی او را با شیعه نشان میدهد.