کتابخانه مجازی ادبیات

اسم از لحاظ تعداد بر دو قسم مفرد و جمع و از لحاظ تعریف بر دو قسم معرفه و نکره است. صرف اسم مفرد در زبان های باستانی، اوستا، پهلوی، پارسی باستان و فارسی و نحو اسم مفرد، فایده جمع، صرف اسم جمع در اوستا، پهلوی، پارسی باستان و لهجه های ایرانی چون گیلکی، کردی، بلوچی، سنگسری و ... و صرف و نحو انواع اسم، صفت، کنایات، ضمایر، مبهمات، ادوات استفهام در زبان فارسی بخش اول کتاب حاضر را تشکیل می دهند که به قلم دکتر محمد معین نگارش یافته است. تقسیم اسم از لحاظ تعریف نکره و معرفه، نشانه های نکره و معرفه در زبان های اروپایی، عربی و فارسی و قواعد مربوط به آنها در بخش دوم کتاب مورد توجه قرار گرفته است. این کتاب در سال 1337 توسط انتشارات دانشگاه تهران در دسترس علاقمندان قرار گرفت.

محمود غنی ‌زاده سلماسی (1258-1313 شمسی ) نویسنده، شاعر، مترجم، سیاستمدار، روزنامه ‌نگار و از پیشتازان مشروطیت ایران بود. غنی زاده که در جوانی مقالاتی برای روزنامه حبل‌المتین کلکته ارسال می کرد، با عبدالرحیم طالبوف نیز آشنایی و دوستی داشت. وی از طرفداران شعر و ادبیات کلاسیک بود و به نقد اشعار و گفتار نوگرا می پرداخت. میرزا محمود غنی زاده اشعار کمی پرداخته است که اغلب در جای معینی یادداشت نمی شدند و در مجالس دوستانه از حفظ قرائت می شدند. اغلب آثار منظوم کتاب پیش رو به همت فرزند شاعر از جراید و مجلات فارسی خارج از کشور گردآوری شده و انتهای آن با اشعاری در سوگ غنی زاده آراسته شده است. این کتاب در سال 1332 توسط کتابفروشی معرفت در دسترس علاقمندان قرار گرفت.

حرفهای تازه گفتارهایی است در زمینه های وزن و قافیه فارسی و زبانشناسی فارسی و افسانه نویسی. این گفتارها را میتوان به پنج تقسیم کرد: 1. گفتارهایی که در آنها مباحثی جدید برای اولین بار مطرح گشته است مانند ماضیهای نقلی، فارسی مودبانه، بررسی علمی قافیه شهر فارسی، نامهای خاص و نظریه اطلاع، افسانه نویسی، آهنگ در فارسی، نقشهای تکیه در فارسی و اوزان نوحه ها. 2. گفتارهایی که در آنها بعضی نظرات دانشمندان چه معاصر و چه قدیم که نادرست می نمود، به ویژه در وزن شهر، مورد تحقیق و ارزیابی قرار گرفته و پس از مشخص شدن نادرستی با شیوه ای علمی رد و حقیقت آشکار شده است. 3. گفتارهایی است درباره مطالبی که قبلا مورد تفحص و بررسی دیگران قرار گرفته است اما نگارنده بررسی جامعی در آنها نموده و آنها را تکمیل کرده است مانند جمله های شرطی و اوزان دوری. 4. دو گفتار است یکی درباره عروض فارسی و دیگری درباره قافیه شعر فارسی عروضیان قدیم متاسفانه به جای آنکه اوزان زیبا و متعدد و متنوع و دقیق شعر فارسی را، چنانکه هست توصیف کنند، آنها را در چهارچوبه قواعد محدود عروض عرب که از هر جهت با اوزان شعر فارسی بی تناسب و متفاوت است تدوین کرده اند لذا نه تنها غیرعلمی است بلکه فراگرفتن آن هم بسیار دشوار است. 5. آخرین گفتار درباره متن خوانی است، درباره اینکه در دانشکده های ادبیات ما خواندن متون ادبی و معنی کردن لغات و بحث در نکات صرفی و نحوی اصطلاحات ادبی و علمی و عرفانی و نظایر اینها را ادبیات می دانند... در خاتمه، گفتارها از نظر موضوعی به پنج بخش تقسیم گردید: بخش یک عروض، بخش دو قافیه، بخش سه زبانشناسی، بخش چهار افسانه نویسی، بخش پنج ادبیات یا متن خوانی

تقی وحیدیان در مقدمه کتاب می‌گوید: این رساله شامل قواعد زبان عامیانه فارسی است یعنی زبانی که فارسی زبانان امروز به آن حرف می‌زنند. در این رساله برای استخراج قواعد زبان عامیانه ابتدا نثر ساده و خودمانی بعد از مشروطیت را مورد نظر قرار گرفته است. بخصوص نثرهایی که عینا به زبان مردم بود. پس از آن در گفتار مردم دقت کردم و در حقیقت بیشتر قواعد را از گفته‌های مردم گرفتم و این بهتر بود، زیرا قواعد زبان را از زبان گفتاری با اطمینان کامل می‌توان گرفت و خط (به خصوص خط فارسی). گفتن دو نکته ضروری است: اول اینکه در این دستور بیشتر قواعد مختص زبان عامیانه گرد آمده و قواعدی که میان زبان عامیانه و لفظ قلم مشترک بوده باختصار ذکر شده. دوم اینکه ضمن مطالعه در دستور زبان عامیانه با این نکته برخوردم که بعضی از قواعد زبان در دستورهای زبان فارسی ناقص یا نادرست است که در این رساله نظر اصلاحی خودم را آورده ام.