ایهام یا توریه، در اصطلاح بلاغت نوعی چند معنایی است که یک لفظ، دست کم محتمل دو معنی باشد؛ یکی معنی نزدیک و دیگری دور یا غریب؛ یعنی گوینده، معنی دور را اراده کند اما شنونده گمان کند معنی نزدیک، مورد نظر است. برای ایهام انواع گوناگونی را برشمردهاند ازجمله: ایهام مجرد؛ مرشح؛ مبین؛ تناسب؛ تضاد؛ مرکب؛ توکید؛ توالد ضدین؛ ترجمه؛ تبادر و... که هریک جنبهای خاص از زیبایی ادبی و پردازش معنا را در بر میگیرد. اما آیا ایهام در توسعه و افزایش معنای سخن و تفسیر و تأویل کلام، نقش مؤثر و مهمی دارد و آیا میتوان میان «ایهام» و «ابهام» رابطه ساختاری متصور شد؟ در این مقاله میکوشیم با توجه به اهمیت این مسئله، فرایند تولید ایهام و کارکردی که در حیطه معنیسازی دارد را مورد مطالعه قرار داده و ضمن بررسی ارتباط آن با هنر ابهام، تفاوتهایی که در گوناگونی آن از نگاه بلاغت فارسی و عربی وجود دارد را بررسی کنیم.
برپایه رویکرد بلاغت جدید و بهرهگیری از نظریّه امپسن در باب ابهام، نباید ابهام در کلمه و کلام حافظ را پیش فرضی صرفاً هنری تلقّی کرد، بلکه وقایع شگفت قرن هشتم حافظ را ناگزیر ساخته است تا از روی درایت و فهم موقعیّت، ترفند ابهام را هم در بُعد هنری و هم در بُعد عقلانی در غزلهایش به کار گیرد. اصولاً مقوله ابهام در غزلهای حافظ مکث و سکوت معنادار و اندیشمندانهای است که وی آگاهانه بدان دست یافته و آگاهانه از آن نیز استفاده کرده است. دریافت این دستگاه فکری، قاعدتاً از طریق تأمّل به قراین زبانی و روابط ارجاعی درون متنی و برون متنی میسّر خواهد بود. بدین ترتیب، این مقاله با طرح چنین فرضیهای با استفاده از ابزار مطالعه کتابخانهای با شیوه تحلیلی کوشیده تا این رابطه را با ذکر شواهدی به اثبات برساند.
ترجمه هر گونه متن فني با چالشهاي ترمشناختي خاصي رودررويند كه چه بسيار با جستاري استنادي يا پرسش از كارشناسان رفع ميگردند. اما ترجمه حقوقي با دشواريهاي بسيار جديتري همراه است، چرا كه ترجمه اين گونه متون، تبعات حقوقي در پي دارد، مانند رابطهاي قراردادي كه تعهد اخلاقي يا مالي طرفين را موجب ميگردد. بنابراين، شناخت واژگان، اصطلاحشناسي و عبارتپردازي حقوقي، داشتن اطلاعات كامل حقوقي بر مترجم اين حوزه گستره است زيرا افزون بر آثار حقوقي بر شمرده، نارسايي و كاستي در اين زمينه نيز بر دشواريهاي درك او از متن مبدا ميافزايد و به ترجمهاي نابرابر ميانجامد. در نوشتار حاضر نخست به طرح و توضيح آراي نطريهپردازان معاصر ترجمه حقوقي، همچون ادموند كاري و ژان كلود ژمار ميپردازيم. سپس بر چالشهاي ترجمه حقوقي شامل اصطلاحشناسي و عبارتپردازي، ابهام در متون حقوقي، سند آمايي و رويكرد چندرشتهاي تامل ميكنيم. موضوع بررسي، ترجمه متون حقوقي از فرانسه به انگليسي و اسپانيايي است.
یکی از احکام عدد ساختن اسم منسوب از الفاظ عدد است. اسم منسوب عددی متناسب با نوع عدد متفاوت است. کلأ در بنای نسبت از الفاظ عدد روش قاعده مند و معینی ذکر نشده است اما آنچه مسلم است این است که گاهی بر وزن " فعال" که احیانأ"یاء" نسبت هم همراه آن است، ساخته میشود, مانند: ثلاث و رباع و ثلاثی ورباعی. در عین حال ساختن اسم منسوب از عدد، مطابق قواعد نسبت نیز امری جایز است, مانند: واحدئ از واحد و أربعئ از أربعه. در عدد مرکب از آن نظرکه مرکب مزجی است، مطابق قاعده مربوط به بنای اسم منسوب در مرکب مزجی، اسم منسوب ساخته میشود, مانند:" تسعئ" از "تسعه عشر، یاگفته میشود"تسعة عشرئ" چنانکه گفته میشود "الشیعة الاثناعشریة". نسبت در اعداد عقود با الحاق " یائ" نسبت به لفظ عدد حاصل میشود, مانند: " خمسونی" منسوب به "خمسون" و در اعداد معطوف به هر دو جزءعددیاءنسبت میپیوندد.
ادبيات علي (ع) مدرسه زيباييشناسي و هنر بيان است. تشبيه يکي از پرکاربردترين مباحث زيباييشناسي در راستاي سهولت درک معني شناخته ميشود و از اين طريق است که توان تصويرپردازي، توسعه فراوان مييابد از عناصر برجسته در کلام آن حضرت است. از ويژگيها و امتيازات منحصر به فرد کلام امام (ع) اين است که چند بعدي و از بند زمان و مکان خارج است؛ از اين روست که هميشه زنده و مانا و پوياست و هر نسلي در هر دورهاي ميتواند از آن بهره ببرد. در اين مقاله با بررسي عنصر تشبيه در حکمتها و نامههاي نهج البلاغه بر توانايي آن حضرت در چگونگي انتقال مفاهيم و تبيين اغراض سخن و تاثيرگذاري کلام آن بزرگوار با به کارگيري عنصر تشبيه تاملي شايسته و درخور خواهد شد.