یکی از مباحث مهم در عرفان، بیان نسبت و رابطه میان خدا و هستی است؛ این مطلب که در اشعار عرفانی با عبارتهای گوناگون بیان شده است، با ظهور ابن عربی و تثبیت مکتب وحدت وجود، رنگ دیگری به خود میگیرد؛ در نگاه ابن عربی و پیروانش، عالم(ماسوی الله) حق مخلوق و حق متجلی است و این، نزدیکترین نسبت میان خالق و مخلوق را ترسیم میکند. یکی از کسانی که به پیروی از ابن عربی، بنیان فکری خود را بر پایه وحدت وجود گذاشت، شمس الدین محمد شیرین مغربی، عارف قرن هشتم هجری است؛ او که در جای جای دیوانش هستی را مظهر و مجلای حق میداند، در مواردی عین کلام ابن عربی را جامه شعر پوشانده است. این مقاله، تأثیرپذیری شمس مغربی از ابن عربی را در محورهای وحدت وجود؛ تجلی حق در مظاهر؛ آثار، ویژگیها و علت تجلی و نسبت و رابطه خداوند و آفرینش بررسی میکند.
کتاب حاضر شامل مجموعه ای از مفاهیم و تعبیرات عرفانی محیی الدین است که بر اساس کتابهای موجود وی، به خصوص فتوحات مکّیه و فصوص الحکم و تفسیر القران و التجلیات الهیه و ترجمان الاشواق تنظیم شده است. برای این کار مدت چهار سال به مطالعه آثار ابن عربی و گردآوری اصطلاحات عرفانی وی و فیش برداری آن پرداخته و پس از آن با مراجعه مجدد به منابع کار ترجمه این اصطلاحات آغاز شد و پس از آن مفاهیم عرفانی را بر اساس حروف الفبا تنظیم و تدوین کرده و در پاورقی هرجا لازم بوده توضیح یا توضیحاتی درباره آن مفاهیم داده شده است.
فرهنگ اصطلاحات عرفان اسلامی نخستین مجلد از مجموعه ی فرهنگ های اصطلاحات علوم و معارف اسلامی است که در حوزه ی علوم عقلی شامل: عرفان، فلسفه، کلام، اخلاق و منطق و در حوزه ی علوم نقلی شامل: فقه، اصول فقه، تفسیر و علوم قرآنی، رجال، درایه و ادبیات عرب است. این فرهنگ به منظور فراهم آوردن بستر مناسب برای ارائه ی ترجمه های دقیق و رسا و با اسلوب سنگین ادبی از آثار جاویدان عرفان اسلامی تهیه گردیده و اولین قدم مهم در این زمینه به شمار می آید. کتاب حاضر عمده ی اصطلاحات عرفانی را در بر دارد و مدخل ها و معادل های آن ها به دقت گزینش شده و در تهیه آن از بسیاری از پر ارج ترین ترجمه های دهه های اخیر استفاده شده است. راقم این سطور یقین دارد که فرهنگ اصطلاحات عرفان اسلامی کمک بزرگی برای مترجمان ایرانی خواهد بود و سهم بسزایی در بهتر برگردانیدن گنجینه های معرفت فارسی به جهان خارج خواهد داشت و وسیله ای ارزنده خواهد بود برای تبدیل کردن زبان انگلیسی به یک زبان اسلامی؛ یعنی زبانی که در آن معارف و ارزش های اسلامی، که در قلب آن عرفان قرار گرفته، به سهولت قابل بیان است؛ علاوه بر این، کمک خواهد کرد تا مترجمان از تشتت و پراکندگی در برگرداندن متون عرفانی رهایی یابند.
در اين مقاله سعي شده است تا ابياتي از «ديوان كبير شمس» بنا بر تعاريفي كه از مفهوم زيبايي توسط انديشمندان ايراني و غربي ارايه شده است، بررسي شود. از آنجا كه زيبايي مطلوب بشر است و در فطرت آدمي ريشه دارد، مشاهده خواهد شد كه بعضي تعاريف و كاربردهاي هنري زيبايي از نگاه ايرانيان و غربيان به يكديگر شبيه است. به منظور نظم نوشتاري، نويسندگان اين مقاله، بررسي وجوه زيباشناسي ابيات «ديوان كبير» را در دو بخش بررسي كردهاند: ابتدا جنبه معنوي زيبايي كه شامل موضوعاتي همچون نور، شادي، وحدت وجود و ... ميشود و ديگر جنبه صوري و ظاهري زيبايي در موضوعاتي چون مسايل بيان و موسيقي شعر.
بررسي پرداختهاي گوناگون حكايت در متون صوفيانه، موضوعي است كه از جهات گوناگون به شناخت شيوههاي داستانپردازي و حكايتنويسي صوفيه كمك ميكند؛ زيرا هنگامي كه چند نويسنده يك ماجراي خاص را حكايت كنند، چگونگي استفاده هريك از آنها از عناصر داستاني و آگاهي و تسلط آنان بر اهميت وجودي اين عناصر، آشكارتر خواهد بود و در نهايت، زواياي تاريك و بررسي نشده حكايتنويسي صوفيه را بهتر نشان خواهد داد. در اين مقاله، چگونگي پرداخت «ماجراي نجات يافتن ابوحمزه خراساني از چاه» در پنج اثر منثور صوفيانه فارسي تا ابتداي قرن هفتم مورد بررسي مقايسهاي قرار گرفته و در نهايت بهترين پرداخت آن با ذكر دلايل متعدد معرفي شده است.