انس دیرینه و تسلط علی اصغر حکمت به اشعار حافظ و نیز تجارب آموزشی و تربیتی او سبب شد که استاد رشید یاسمی از او تقاضای کتابی درباره جنبه تربیتی و تعلیمی اشعار حافظ کند. گر چه شأن غزلیات سحرانگیز حافظ بسی بالاتر است اما این نگاه به اشعار لسان الغیب هم می تواند برای طالبان علم و معرفت خالی از لطف نباشد. طلب معرفت، قابلیت ذاتی، انتخاب استاد، اغتنام فرصت، صدق نیت، صبر و ثبات، توکل، ترک نفس، نیکوکاری، قبول نصیحت، حسن خلق و عزت نفس نکات تربیتی از قسمت اول کتاب یعنی نظام تعلیم و تربیت است و در قسمت دوم معارف معنوی اشعار واکاوی شده است. در باب عشق و عقل، پیر مغان، جام جهان بین، حیرت، کتاب طبیعت، معلمین ظاهری، اسباب علوم رسمی، تأثیر قرآن و حکمت در اشعار حافظ نیز نکاتی بیان شده است. علی اصغر حکمت این کتاب را در سال 1320 شمسی در شیراز به چاپ رساند.
در این کتاب طی سه بخش، سیر فرهنگ و تاریخ تعلیم و تربیت در ایران و اروپا بازگو شده است. بخش اول که "سیر فرهنگ و تعلیم و تربیت در ایران" عنوان گرفته شامل مباحثی از این قبیل است: روش تعلیم و تربیت در ایران بعد از اسلام؛ مهمترین مراکز تعلیم و تربیت؛ نخستین تلاشهای بشر در راه کتابت و نگارش مورد علاقه خود؛ عقیده چند تن از صاحبنظران ایرانی در باب تعلیم و تربیت؛ تعمیم نسبی فرهنگ بعد از اسلام، نخستین مدرسان و نقش ایرانیان در توسعه و تکمیل مداری و رشد فرهنگ اسلامی؛ وضع اجتماعی و فرهنگی ایران مقارن حمله مغول؛ مکتب خانهها در عهد صفویه؛ وضع مدارس در اواخر زندیه و اوایل عهد قاجاریه؛ تعلیم و تربیت در عهد قاجاریه؛ وضع مدارس در آغاز جنبش مشروطیت. در بخش دوم ذیل عنوان "نظریات جدید در تعلیم و تربیت" مباحثی از این دست به چشم میخورد: تعلیم و تربیت در غرب؛ وضع کلی تعلیم و تربیت در عصر ما؛ روشهای نوین در آموزش و پروش؛ چگونه فرزندان خود را تربیت کنیم؛ حمایت و جانبداری ویکتور هوگو از فرهنگ بشری. سومین بخش که "سیر فرهنگ و تعلیم و تربیت در اروپا" نام گرفته مشتمل بر عناوینی از این قبیل است: تعلیم و تربیت در یونان باستان؛ تعلیم و تربیت در روم قدیم؛ مدارس و علوم در قرون وسطی؛ رشد فرهنگ وعلوم تجربی در جریان نهضت اسلامی؛ احیای علوم قدیم؛ رنسانس و تجدید حیات علم و ادب؛ نهضت ادبی در اروپا.
این کتاب دو قسمت دارد یک قسمت آن راهنمای تعلیم انشا و قسمت دیگر آن راهنمای تعلیم املاست. در قسمت اول که راهنمای تعلیم انشا می باشد پس از درج دستوری که در مورد تعلیم انشا در برنامه تحصیلی این دوره ذکر گردیده قواعدی که برای تعلیم انشا باید رعایت شود توضیح داده شده است. در قسمت دیگر پس از نقل دستوری که در برنامه تحصیلی این دوره مورد تعلیم املا ذکر گردیده است نکاتی که در نوشتن لغات و طرز غلط شماری و تصحیح املا باید رعایت شد توضیح داده شده است. در پایان کتاب هم موضوعهای مناسب انشا اضافه شده است.
تذکره مجالس النفائس، اثر میر نظامالدین علیشیر نوائی، در سال 896ق، تألیف شده است. این اثر فهرستی است از از فضلا، شعرا و گویندگان قرن نهم هجری قمری. در این کتاب دو ترجمه از مجالس به اهتمام و با مقدمه علیاصغر حکمت ارائه شده است. اولین بخش کتاب با نام لطائفنامه مشتمل بر مقدمه، نه مجلس و یک خاتمه است که مجلس نهم در نه قسمت ارائه شده است. این بخش از کتاب، حاوی شرح حال 574 شخصیت است که شرح حال شخصیت آخر در خاتمه ذکر شده است. در خاتمه کتاب شرح حال میر کمالالدین شاه حسین بهعنوان شخصیت 574 ذکر شده است. بخش دوم کتاب با ترجمه حکیم شاه محمد قزوینی مشتمل بر مقدمه و شرح حال 549 شاعر است که در ضمن هشت بهشت ارائه شده است.
در سالهای 1339 و 1340 شمسی علیاصغر حکمت در دانشکده ادبیات شیراز درسی با عنوان «تاریخ ادیان» ارائه کرد. این کتاب درسگفتارهای این کلاسها است که در این عناوین سامان یافته است: مقدمات و تعریفات، ادیان بدوی، دین در جهان و در ایران، مزدیسی، هندوئی، بودائی، اسلام، تشیع، و وحدت ادیان.