گروه گویششناسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی طرح گنجینه گویششناسی را پی افکنده که در طی آن گویشهای رایج در کشور، استان به استان، گردآوری خواهد شد. نخستین محصول این طرح، دفتر اول گنجینه گویششناسی فارس که در این مقاله بررسی میشود.
مولف در این کتاب اشعار نظیری و عرفی را با هم مقایسه کرده است و برای نشان دادن این که دو شاعر هم زمان و هم سبک در حالی که شباهتهای فراوانی با هم دارند چقدر می توانند با یکدیگر تفاوت داشته باشند و این مقایسه که بین دو شاعر سبک هندی به وجود می آید، جذاب و شیرین به نظر می رسد. نویسنده در ضمن مقایسه، به بررسی و نقد شعر هر دو شاعر هم پرداخته است .
محمدجعفر طاهری میگوید: دورنمای جشن دوهزار و پانصد ساله ایران آنچنان نظرم را به خود جلب نمود که لازم دانستم حقیقت را که در یک عمر طولانی از طریق الهامات و تجربیات و اطلاعات صحیح بدست آورده برای بیداری هم میهنان عزیز و آیندگان بی خبر از واقعات در این دفتر به رسم یادگار به رشته تحریر در آورم و به دلیل جشن دوهزار و پانصد ساله بنام کورش کبیر درصدد برآمدم بدانم این شخص کیست و این همه تشکیلات و غوغای عظیمی که برای او فراهم نموده اند چیست؟ ....
مازندرانی چند میلیون گویشوار دارد و قدمت آثار مکتوبش به قرنها میرسد، اما شگفت این که نه آثار به درستی شناخته و رازگشایی شده و نه زبان کنونیاش به دقت گردآوری و پژوهیده شده است. در سده نوزدهم میلادی که زبانهای مشرقزمین موضوع تجسس اروپاییان گشت پزوهندگان و سیاحانی چون آلکساندر خوچکو و برزین و بوریس درن و ملگونف و ژاک دو مورگان به گردآوری یا بررسی زبان مازندرانی همت گماشتند.
نامه آفرینش، یا «سفر پیدایش»، نخستین بخش از عهد عتیق و مشتمل است بر سرگذشت آفرینش وقصص آدم و فرزندانش، نوح، ابراهیم، اسماعیل، اسحاق، یعقوب و یوسف. از عهد عتیق چندین ترجمه فارسی به خط عبری در دست است. قدیمترین ترجمهها عبارت از پارههای ناقصی است از شش نسخه کتابت شده در زمانی پیش از عصر مغول، که هنوز انتشار نیافته است. کتابی که در این جا مورد گفتگو است برگردان نسخه واتیکان به خط فارسی است و به منظور تدریس تاریخ زبان فارسی به دانشجویان کرسی ایرانشناسی دانشگاه دولتی ایروان فراهم آمده است. این ترجمه از دیدگاه تاریخ زبان فارسی واجد اهمیت بسیار است. دکتر ملیکیان در مقدمه تفصیلی کتاب زمان نگارش آن را سدههای پنجم و ششم هجری برآورد کرده است.