کتابخانه مجازی ادبیات

ابن سینا در قانون طب به تشریح اندام ها، چگونگی تشخیص بیماری، توضیح و تشریح بیماری، تجویز دارو، و درمان بیماری به شیوه های مختلف می پردازد. از این رو این کتاب تعداد زیادی از نامهای بیماریها، داروها و گیاهان دارویی را دربردارد که به آسانی نمی توان به همه آنها دسترسی پیدا کرد. برای دستیابی بهتر به مطالب ارزنده کتاب لازم بود نمایه ای موضوعی تهیه شود تا علاقه مندان در زمینه های مختلف به آسانی بتوانند به تحقیق و پژوهش بپردازند. به این منظور نگارنده، با موافقت بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی، به این کار پرداخت. کتاب حاضر با نام نمایه موضوعی قانون در طب، دارای بیش از پنجاه و دو هزر عنوان و ارجاع است، که علاوه بر آسان ساختن امر دستیابی به صفحه ای که در آن نام یک بیماری، یا دارو یا عضو خاص از بدن انسان آمده است، برای فرهنگ نویسان و موسسه هایی که در زمینه واژه نامه نویسی فعالیت دارند نیز می تواند سودمند باشد. این کتاب دارای سه بخش است: 1. تشریح اندام 2. بیماری 3. دارو، این سه بخش مباحث اصلی نمایه موضوعی قانون در طب را دربردارند.

قاضی ابوالفرج قرشی اصفهانی ملقب به کاتب، مورخ و شاعر و نویسنده مشهور قرن سوم و چهارم هجری است. کتاب الاغانی دیوان هنر ترانه‌گویی و رامشگری است که در قرن ابوالفرج به قله کمال رسیده بود. جنس نغمه‌ها و لحن آنها و اصطلاحات موسیقی و نام بسیاری از سازها و افزارهای موسیقی و پرده‌ها و مقام‌های آن را ضبط کرده که بیشتر آنها فارسی است. اما این کتاب شامل چهل فصل در تراجم احوال شاعران و موسیقی‌دانان ایرانی‌تبار یا شیعی‌مذهب یا شاعرانی است که در تاریخ و ادب ایران مشهورند. در آغاز هر فصل مقدمه مختصری نوشته شده تا خواننده را در شناخت صاحب ترجمه کمک کند. قسمت‌های منتخب در ذیل عنوان‌هایی است که به تناسب هر موضوع نوشته و شماره‌گذاری شده است.

بهاءالدّين محمّد (يا احمد) مشهور به سلطان ولد، فرزند بزرگ مولانا جلال الدّين محمّد بلخي عارف بزرگوار و سراينده مثنوي معنوي است. سلطان ولد بين سال‌هاي 620 تا 623 (و به تصريح جامي در نفحات الانس در سال 623) هجري قمري ديده به جهان گشود و در سال 712 هجري قمري چشم از جهان فرو بست. چنان‌كه سلطان ولد، خود، گفته است، هدف وي در سرودن يا تصنيف آثارش پيروي از مولانا بوده تا همچون مريدي خالص و صميمي تا آنجا كه ممكن باشد بر راه مرشد خويش برود. روي همين اصل ابتدا مثنوي ولدنامه و سپس رباب‌نامه را سروده است. استاد همايي نوشته‌اند كه گويي ولد به ساختن مثنوي آشنا نبوده و هر قدر پيش آمده نيرو گرفته و قوي‌تر گشته است. صحّت اين نظريّه را از مقايسه ولدنامه و رباب‌نامه مي‌توان دريافت زيرا كه رباب‌نامه از لحاظ جوهر شعري و نوع بيان بي گمان از ولدنامه پخته‌تر و عارفانه‌تر و از جهت ادبي فصيح‌تر است امّا با اين همه، در مقام مقايسه با مثنوي مولانا البته شكوه خويش را تا حدودي از دست مي‌دهد. اين امر به بدين سبب است كه هرگاه از سلطان ولد و اشعارش سخني به ميان مي‌آيد، بي‌درنگ ذهن آدمي او را با پدرش مولانا – كه اقيانوسي از معارف و آگاهي هاست – مقايسه مي‌كند و نتيجه نيز كاملاً آشكار است.