کتابخانه مجازی ادبیات

ساختن فعل بسیط و گرفتن مشتق از آن در زمره امکاناتی است که اگر به درستی از آن بهره گرفته شود، بسیاری از مشکلات زبان فارسی را در زمینه واژه‌سازی علمی حل خواهد کرد. در این کتاب ضمن آنکه طرحی اجمالی از علم صرف یا ساخت‌واژه به دست داده شده و مبانی نظری آن تشریح شده، به بررسی اشتقاق از افعال بسیط پرداخته شده و کوشیده شده تا اهمیت آن روشن شود. رویکردی که در این پژوهش اختیار شده، دارای دو ویژگی است: هم‌زمانی و زایشی. مراد از هم‌زمانی آن است که زبان فارسی نه در گذر زمان بلکه در شکل امروزی آن بررسی شده و مراد از زایشی آن است که از چشم‌‌انداز زبان‌شناسان زایشی به زبان به طور اعم و به ساخت‌واژه به طور خاص نگریسته شده است.

میرزا محمدعلی مدرس تبریزی (1257- 1333 شمسی) به مدرس خیابانی شهرت داشت. وی پس از فراگیری مقدمات ادبی، فقه، اصول و ریاضیات از محضر علمای صاحب نامی چون آیت الله لنکرانی و مجتهد تبریزی بهره گرفت و آثار گرانبهایی چون قاموس المعارف را به یادگار گذاشت. قاموس المعارف که تالیف آن 17 سال به طول انجامید، دائرة المعارفی مشتمل بر چهل و پنج هزار واژه متداول در زبان فارسی اعم از لغات فارسی، عربی و اروپایی است. مدرس تبریزی در مقدمه این دایرة المعارف، رساله مستقلی در دستور زبان فارسی گنجانده که در پنج بخش حرکات و حروف، چگونگی زبان پارسی، کلمه، کلام و جمله، بیان پاره ای قواعد متفرقه و خاتمه ای در تحلیل، تجزیه و ترکیب و ... تنظیم شده است. کتاب حاضر به اهتمام حمیده حجازی و دو مقدمه در شرح حال مولف به قلم شیخ جعفر سبحانی تبریزی و مهدی محقق در سال 1388 توسط موسسه مطالعات اسلامی دانشگاه تهران با همکاری دانشگاه مک گیل در دسترس علاقمندان قرار گرفت.

در نقد ترجمه، مشخص كردن اساس كار و اجتناب از اعمال سليقه در درجه اول اهميت قرار دارد. در اين مقاله سعي شده است بر اساس مطالعات زبان‌شناسي مقابله‌اي و در چارچوب نظريه سخن‌كاوي (با بررسي موردي سبك، لحن، نشانه‌هاي سجاوندي) به نقد ترجمه مريم شفقي از داستان «درس‌هاي فرانسه»، نوشته والنتين راسپوتين، پرداخته شود. در اين نقد خواهيم ديد كه وي در اين ترجمه سبك اثر را كه غيررسمي و صميمي است با بهره‌گيري از دايره لغات گسترده‌شان به‌خوبي منتقل كرده است اما در انتقال لحن شخصيت‌ها و راوي داستان چندان موفق نبوده و توجه كافي به نشانه‌هاي سجاوندي كه اهميت خاصي در ترجمه دارند نكرده است.

ايده‌هاي تربيتي همواره در زمره مهم‌ترين موضوعات براي جامعه بشري بوده‌اند. در بين مفاخر علم و ادب ايران، نخبگاني بودند که به فرايند و اهداف انديشه‌هاي تربيتي به صورت جامع نگريسته‌اند، بنابراين ضرورت دارد ديدگاه آنان مورد توجه اديبان و صاحب نظران نظام‌هاي آموزشي و تربيتي قرار گيرد از جمله اين بزرگان که انديشه‌هاي آنان بررسي مي‌گردد، فارابي، ابن سينا، ابن مسکويه و سعدي‌اند. هدف از اين پژوهش، رسالت پرداختن به موضوع اخلاق، تربيت و آموزش در آثار مفاخر علم و ادب ايران است که با تکيه بر جستار اديبان روس استدلال شده است. در اين مقاله، ابتدا از تجزيه و تحليل ايده‌هاي تربيتي مفاخر علم و ادب ايران، با استناد بر آرا اديبان و شرق‌شناسان روس که منجر به بهبود روش‌ها، محتوا و فرم آموزشي کنوني شده است توضيحاتي داده خواهد شد و سپس به بررسي عقايد تربيتي استاد سخن سعدي مي‌پردازيم. در اين پژوهش با تاکيد بر نقش عقايد تربيتي اديبان ايراني و بکارگيري تحقيقي جامع از نظرات شرق‌شناسان و اديبان روس به تحليل ريشه و عناصر فرهنگي و تربيتي تاثيرگذار بر ادبيات توجه مي‌گردد. نتيجه آن است که اين امر در شناسايي اقتدار فرهنگ و ادبيات غني ايران در جوامع ديگر سهم بسزايي دارد.