این مقاله در پاسداشت و عرض ارادت به فردوسی فراهم آمده و به پارهپاره شدن مقدمهای که فردوسی بر مجموعه شاهنامه سروده است میپردازد. در این مقاله کوشش شده با توجه به موضوعات مطرح شده در مقدمه فردوسی، و احیاناً غلطخوانیها در آن، ابیات مقدمه، به وجهی منطقی و در عین حال پیوسته به هم سامان یابد و نهایتاً این وجه ـ به عقیده نویسنده مقاله ـ منظم و منطقی، عرضه میشود.
ویژگی اصلی این پژوهش، کنکاش باستانشناسانه و روانشناسانه دربارهی شخصیتها و فضای اجتماعی و سیاسی داستانهای "شاهنامه" است. به باور نگارنده: "شاهنامه دارای دو بخش است که به طور کامل با هم تفاوت دارند. ویژگیهای ساختی، زبان شناسی، جهانبینی و مانند اینها در هر دو بخش چنان ناهماهنگ و ناهمخوانند که میتوان گفت دارای دو اندیشه، دو استعداد، و دو پسند جداگانه و نایکدستاند. برای نمونه در یک بخش سستی و ناپایداری جهان، بنیان جهانبینی است و در بخش دیگر آزپرستی و زیادهخواهی اساس جهانبینی است و در بخش دیگر آزپرستی و زیادهخواهی اساس جهانبینی نویسنده را میسازد؛ ..... بر این اساس میتوان شاهنامه را بر دو بخش جداگانه بخشبندی کرد بخش نخست از آغاز شاهنامه تا پایان شاهنشاهی (= امپراتوری) کیخسرو به همراه داستان رستم و اسفندیار است که شاهنامهی اصلی نامیده میشود و بخش دوم از آغاز پادشاهی لهراسب تا پایان شاهنامه (بدون داستان رستم و اسفندیار) است که آن را شاهنامه افزوده نام نهادهایم. شاهنامهی افزوده نوشتهی فردوسی است؛ اما شاهنامهی اصلی نویسندهی دیگری دارد که باید برای یافتن نامش در تاریخ و تاریخ ادبیات کاوش کرد. کتابی که پیش رو دارید کوشیده تا این نظر را که کل شاهنامه نوشتهی یک تن نیست به اثبات برساند".
در این کتاب، شیوه استخراج و تطبیق شش تقویم مهم (اسکندری، میلادی ژولین، هجری خورشیدی، و دو تقویم جلالی و خانی مربوط به آن هجری قمری، یزدگردی و میلادی گریگوری) فراهم آمده است" .دقیقترین شیوه استخراج و تطبیق تقویمها، روش روزشمار است که در این روش خرده حسابها، تحلیل میرود، و صحت محاسبات آن به کمال است .در زیج ملک، قواعد استخراج و تطبیق تقویمها به روش روزشمار توضیح داده شده است ."علاوه بر آن شش تقویم مهم و اصلی، هشت تقویم محلی و قومی ایرانی (مازندرانی، طبری، دیلمی، کومشی، صبی، کردی، پشتکوهی، کوهدشتی، و دریایی نیز تبیین و توضیح داده شده است .
این کتاب دربرگیرنده چند نوشتار در نقد و تحقیق و بررسی چند کتاب به این ترتیب است: نوشته اول با عنوان " میرزا آقا خان کرمانی و محاکمات تاریخی، یادداشتی است درباره کتاب آیینه اسکندری نوشته میرزا آقا خان کرمانی و نقل پاره هایی از آن؛ نوشته دوم با عنوان "نسیم شمال" نقدی است بر نوشته دکتر محمد اسماعیل رضوانی استاد دانشگاه تهران درباره روزنامه نسیم شمال؛ نوشته سوم با عنوان" نخستین تجلیات نهضت کارگری در ایران" آگاهی هایی است درباره رشد صنعتی ایران در آغاز سده بیستم میلادی و تشکیل کانونهای کارگری و کوششهای گروهی جهت تحصیل حقوق جمعی خود؛ و نوشته آخر اختصاص دارد به حاشیه ها که شامل عناوینی چون معما، ناخنک، جوابیه و روزینامه است