سلسه کتب حافظ شناسی شامل مجموعه مقالات ارزشمندی است که به همت سعید نیاز کرمانی تدوین شده است. تنوع موضوعات این مقالات جالب توجه و برای دوستداران حافظ ارزشمند است. در این مقالات ابیاتی از یک غزل، مقایسه حافظ با شعرا و مشاهیر دیگر، شرح یک غزل، بررسی های تاریخی زمان حافظ، بررسی نسخ، بحث لغوی و دستوری، جنبه های شخصیت حافظ و ... بررسی شده است. نیاز کرمانی حافظ دوستان و حافظ شناسان را دعوت کرد که چنان چه مقاله یا گفتاری درباره اشعار، افکار و شخصیت حافظ دارند ارائه دهند تا همه مطالب، در مجموعه ای گردآوری شود. سیری در اندیشه و دیوان حافظ، شرح و تفسیر، حافظ و دیگران و نقد و نظر موضوعات مقالات هر جلد را تشکیل می دهد. این مجموعه در پانزده جلد آماده و توسط انتشاراتی پاژنگ عرضه شد که ده جلد از آن در اختیار ما بود.
تاریخ بشر آئینه یک سلسله مبارزه هایی است که بین طبقات مردم برقرار است و این مبارزه ها تا غلبه حق بر باطل ادامه خواهد داشت. مبارزه طبقاتی مظهر و نمایش واقعی حوادث تاریخی است که سر ترقی و تکامل هم در آن نهانست. نبرد دائمی خوبی و بدی، قدرت و حق، فقر و غنا، سرمایه و کار، تقدم و تجدد، ارتجاع و آزادی، فداکاری و خودپرستی، ظلم و عدالت و بالاخره مبارزه نور و ظلمت و یا یزدان و اهریمن است که حوادث و وقایع تاریخی را بوجود آورده است و بدون این نبرد زندگی هدف واقعی ندارد. تصدیق حالت حاضره و تسلیم در برابر سلطه و قدرت زندگی را همان اندازه فاقد روح و معنی خواهد ساخت که کسی وارد جنگ تن به تن بشود بدون اینکه کینه ای در دل داشته باشد و یا تن به زناشویی دهد درحالیکه فاقد عشق و محبت نسبت به همسر خود باشد. یکی از مظاهر حساس و جلوه های مشخص مبارزه های طبقاتی مبارزه ایست که در طول تاریخ بردگان با اربابان نموده اند و پرده های دلگداز و در عین حال لذت بخشی در صحنه اجتماع به وجود آورده اند. بردگی دوره مشخصی در تاریخ اجتماعی هریک از ملت ها گذرانده و خود یکی از دوره های فعالیت اقتصادی بشر است. تمام ملت ها "دوران اقتصاد بردگی" و یا دوره مبارزه بر علیه بردگی را در زمان واحدی نگذرانده اند و در تمام ملت ها هم بردگی حالت مشخص اقتصادی نبوده بلکه بطوری که در این مقاله ها دیده خواهد شد رژیم اقتصادی بردگی در بعضی از کشورها مانند یونان و روم با ظهور فئودالیسم از بین رفته و در پاره از ممالک دیگر مانند آمریکا و روسیه تا یک قرن پیش وجود داشته و در پاره کشورها مانند ایران از بردگان در فعالیت خاص اقتصادی یعنی تولید استفاده نمی کردند.
هاشم اعتماد سرابی نویسنده کتاب، در مورد موضوع کتاب می گوید: این نوشته ها یک قسمت از مقالاتی است که در این چند ساله در روزنامه خراسان چاپ شده است، چیزهایی که پیرامون مسائل مختلف نوشته ام. که البته مثل نماز آن مردک گلستان چیزی نبوده که به کار آید. از سستی و نقص اما چرا باز به شکل کتابی در می آید منکه هنوز از رنج شرم "اسائه ادب" فارغ نیامده ام، واقعه ایست مشکلم... احساسی است و امیدی گنگ و خام و اگر با این همه، کمک کوچکی به درک درست شده باشد خود را ماجور یافته ام.
ابوالعطا کمالالدین محمود بن علی بن محمود متخلص به خواجوی کرمانی از نامآوران ادب فارسی و شعرای بزرگ و بلندآوازه در قرن هشتم هجری است که از آغاز شاعری سخن او مورد توجه بزرگان شعر و ادب بوده است و صاحبان تذکرهها به اتفاق از او به احترام یاد کردهاند.. همزمان با برگزاری کنگره بزرگداشت خواجو، خمسه این شاعر که از شاهکارهای ادب فارسی است، به تصحیح سعید نیاز کرمانی چاپ و در اختیار خوانندگان قرار گرفت.
پیر ما گفت خطا بر قلم صنع نرفت / آفرین بر نظر پاک خطاپوشش باد بیشک پربحثترین بیت از کل دیوان حافظ که مقال قولهای گونهگون افتاده همین بیت است. حاجت به مقدمه نیست که کثیری از بزرگان و حافظپژوهان بر آن شرحها نوشتهاند و بر شرحها، شرحهای دگر از باب موافقت یا مخالفت و احیاناً طرح دیدگاهی نوین. گذشته از این موضوع که آیا پیر ناظر بر خطایی بوده یا جهان را بیعیب میبیند، مقصود حافظ از طرح چنین گرهای چیست؟ آیا این بیت صرفاً یک اظهارنظر برای بیان معتقدات اوست یا آغازی اشارتگونه از سوی وی است در توالی نظریات دیگر؟ چه «تلقین و درس اهل نظر یک اشارت است». این کتاب دربرگیرنده مجموعهای از این نوشتارها است.