مولانا جلال الدين محمد بلخي انديش مند بزرگ ايراني و تاب ناكترين چهره زبان و ادب و فرهنگ ايراني در عصر ايلخانان در ديار روم است. در اين مقاله، ضمن نقد ارتباط سلطان كي قباد اول با پدر مولانا و خود او و ديگر افسانههايي كه مريدي چون افلاكي در مناقب العارفين خود براي بالابردن شان و منزلت مراد خويش پرداخته است، كوشش شده است تا تاثير عظيم انديشه و آثار مولانا را در ادامه رواج زبان و شعر فارسي و فرهنگ ايراني در اسياي صغير و ساير متصرفات عثماني نشان دهيم، هرچند در اين راستا بايد كتابها نوشت و از جنبههاي مختلف ان را تحليل كرد. دو ديگر اين كه ادبيات مولويه را كه نقشي بسزا در ترويج زبان فارسي در خارج از ايران، بويژه اسياي صغير و شبه قاره داشته است، از قبيل معارف بها ولد، معارف برهان الدين محقق ترمذي، مقالات شمس تبريزي، آثار سلطان ولد و …، معرفي كنيم.
«نردبان آسمان» در برگیرندهٔ هشت مقالهٔ پژوهشی در باب مولانا جلالالدین محمد بلخی است که بین سالهای ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۸ هجری خورشیدی نوشته شدهاند. این مقالهها که نشانگر بینش و نگرش عمیق واصف باختری بر شعر و اندیشهٔ مولانا است و از شیفتگی او بر خداوندگار بزرگ بلخ حکایت دارد، دربرگیرندهٔ مقالههایی «گذاری به نیستان میقات»، «سرشت و سرنوشت انسان از چشمانداز جلالالدین محمد بلخی»، «خاربنهایی بر دیوار باغستان»، «طیفی از منحنیهای رنگین»، «دو فرزانه همروزگار، دو بینش ناهمگون»، «دژ هوشربا و بربادی خانوادهٔ آشر»، «باخودبیگانهگی برخاسته از زبان و آرمان زبان جهانی از دیدگاه جلالالدین محمد بلخی» و «نردبان آسمان» است.
گزارش سفر آقای " دکتر محمد شهری" از سه شهر تاریخی مکه، قونیه و صوفیه است که به قلم خودشان به رشته تحریر درآمدهاست. از صوفیه تا قونیه نقاط دیدنی و شهراهی مهم بلغارستان دارو و درمان در بلغارستان مدرسه ایرانی در بلغارستان در آستان جانان و ... برخی عناوین این گزارش است.
مرصاد العباد نجم الدین رازی بی تردید یکی از متنهای ارزنده زبان فارسی است.این کتاب یادگار جاویدان یکی از پرآشوبترین ادوار تاریخ ایران است. یادگار قرنی است که با کاهش نفوذ خلافت بغداد کم کم جاذبه زبان عربی هم کاهش یافت و زبان پارسی به صورت رایجترین زبان تالیف و تصنیف در ایران و کشورهای مجاور در آمد. مرصاد العباد داستان دلکش و بهم پیوسته سرگذشت آدمی از آفرینش تا بازگشت ابدی است. و در سراسر آن مولف هدف از آفرینش و زندگی انسان را دریافت معرفت الهی و وصول به حضرت او میداند. در مقدمه کتاب مرصاد العباد به عنوان تصویری از روحیه مردم ایران در برابر حمله مغول، و کشت و کشتار آن قوم، هم سوگنامه جاندار جانسوز جاودانی است، و هم برای محققان تاریخ آن سالها نکتههای نادری در بر دارد. نغزترین و گیراترین بخش کتاب "داستان آفرینش آدم" است در فصلهای چهارم و پنجم از باب دوم. و آن در واقع شعر عالی منثوری است که از خداپرستی عاشقانه عرفانی مایه گرفته است، و ارزش آن را دارد که بارها خوانده شود. آخرین قسمت کتاب (باب پنجم) هم برای شناخت وضع و حال طبقات مختلف جامعه آن روز از پادشاه و وزیر و مفتی و واعظ و بازرگان و دهقان و کشاورز نکات ارزندهای دارد که مورد استفاده پژوهندگان تاریخ تمدن آن عصر تواند بود
«مرصاد العباد» نجمالدین رازی که نام مؤلف خود را در زبان و ادب فارسی و عرفان ایرانی بلندآوازه کرده، بیتردید یکی از متنهای ارزنده زبان فارسی است. این کتاب یادگار جاویدان یکی از پرآشوبترین ادوار تاریخ ایران است که به علت اوج اعتلای فرهنگ اسلامی ایران و کثرت کینهها و بحثهای فکری میان فرق مختلف و جنگهای داخلی و بالاخره هجوم و چیرگی تتار، و فراهم شدن موجبات انقراض خلافت بغداد، اهمیت خاصی دارد که اثر آن همه در لابلای مرصاد العباد منعکس است. این کتاب دربرگیرنده گزیدهای از این کتاب است که در برگزیدن مطالب کوشش شده تا نکتههای ادبی و تاریخی و اجتماعی اصل کتاب در دسترس خواننده قرار گیرد و روش این بوده که ضمن حفظ استخوانبندی اصلی کتاب، آنچه جاذبه کمتری داشت یا مورد درک و پسند همه گروههای خوانندگان امروز نمیتوانست باشد، کنار گذاشته شده است.