این مقاله ابتدا غزلهای سعدی را مورد بحث و بررسی قرار میدهد و آنها را به لحاظ سادگی واژگان، بینیاز از تفسیر و شرح معرفی مینماید و آنها را با گلستان و بوستان مقایسه مینماید. نویسنده هدف سعدی در گلستان و بوستان را «نصیحتگویی» میداند و در مقایسه غزلهای سعدی با حافظ، غزلهای حافظ را نیازمند شرح و توضیح دانسته است. در ادامه مقاله نیز به بررسی تشابهات و تفاوتهای حکایتهای سعدی در گلستان و بوستان و غزلهای حافظ میپردازد.
بوستان، همتای جاودانهی گلستان، با این تفاوت که منظوم است. این منظومهی چهارهزار بیتی همانند گلستان داستان به داستان و مواعظ شیرینی در آغاز یا انجام هر داستان در آن آمده است. وزن این منظومه، همانند شاهنامهی فردوسی (بحرمتقارب) است. این اثر درخشان هممانند گلستان مخاطب عام و خاص دارد و مطبوع هر طبعی است، و بیش از هفتصد سال است که در اقلیم فارسی زبان (علاوه بر ایران، شبه قارهی هند، افغانستان و آسیای میانه به ویژه سمرقند و بخارا و تاجیکستان) در مکتبخانهها و سپس در عصر جدید در آموزشگاهها و مدارس عالی و دانشکدهها کتاب درسی آموزشی است و مهمترین درسی که میدهد درس زندگی است. بوستان مشتمل بر 10 باب است : 1. در عدل و تدبیر و رای 2. در احسان 3. در عشق و مستی و شور 4. در تواضع 5. در رضا 6. در قناعت 7. در عالم تربیت 8. در شکر بر عافیت 9. در توبه و راه صواب 10 .در مناجات و ختم کتاب.
مناجات نامه از مضمون دعای ابوحمزه ثمالی ضمیمه قطعاتی در مدح و مراثی ائمه طاهرین (ع) و بحر الطویل از شرح مختصر مسافرت اعلیحضرت اباعبدالله الحسین ارواحنا فداه و نصایح سودمند.
این کتاب تاریخچه فیزیک جدید را از زبان یکی از بنیانگذاران آن حکایت میکند و نیز به رابطه فیزیک با مسائل فلسفی و تاریخی و اجتماعی میپردازد و بهویژه نشان میدهد که کار فیزیکدان به آزمایش کردن و سرهمکردن فرمولها خلاصه نمیشود، بلکه فیزیکدان اصیل نمیتواند از مسائل فکری و فلسفی غافل بماند و کار فیزیکی او از مشغلههای فکریاش جداییناپذیر نیست.