در این مقاله مؤلف به بررسی و ارزیابی شش نسخه خطی شاهنامه که از نظر قدمت و اعتبار اهمیت بیشتری دارند از نظر افتاگیها و افزودگیها در تمام بخش پادشاهی کیخسرو و میپردازد و نگاهی اجمالی نیز به ترتیب ابیات، دقت کاتب در نقطه گذاری و کهنگی و اصالت واژهها دارد. این شش نسخه عبارتند از: دستنویس فلورانس (614 ق)، لندن(675 ق)، استانبول(731 ق)، قاهره(741 ق)، لندن(891 ق) و استانبول (903 ق). مؤلف شماره ابیات افتاده و افزوده را در هر شش نسخه ارائه میکند و تعداد ابیات افتاده و افزوده را در این شش نسخه در دو جدول نشان میدهد. در مورد ترتیب ابیات، مؤلف معتقد است که ترتیب درست و اصلی همان است که اکثریت نسخهها و ترجمه بنداری در آن هم خوانی دارند و نمونههایی از اینگونه موارد را نقل میکند. در ارزیابی این شش نسخه چنین نتیجه گرفته میشود که دستنویس فلورانس کمترین رقم افتادگی را دارد و از این جهت معتبرترین و دستنویس قاهره یکی از مخدوشترین نسخههاست. همچنین دستنویس لندن(891 ق) کمترین رقم افزودگی را دارد و دستنویس استانبول(731 ق) بالاترین تعداد ابیات افزوده را دارد. از نظر ترتیب درست ابیات، بدترین وضع را دستنویس لندن(675 ق) دارد. از نظر دقت در نقطه گذاری و رعایت نقطه حروف، نسخه فلورانس معتبرترین دستنویس شاهنامه و دستنویس لندن(675 ق) بدترین وضع را دارد. از جهت کهنگی و اصالت واژهها دستنویس فلورانس در مجموع دارای کهنترین صورت سخن است. در انتهای مقاله مؤلف برای نزدیکترشدن به متن اصلی شاهنامه، نقد تصحیح خود را با روش علمی ـ انتقادی توصیه میکند.
ویژگی اصلی این پژوهش، کنکاش باستانشناسانه و روانشناسانه دربارهی شخصیتها و فضای اجتماعی و سیاسی داستانهای "شاهنامه" است. به باور نگارنده: "شاهنامه دارای دو بخش است که به طور کامل با هم تفاوت دارند. ویژگیهای ساختی، زبان شناسی، جهانبینی و مانند اینها در هر دو بخش چنان ناهماهنگ و ناهمخوانند که میتوان گفت دارای دو اندیشه، دو استعداد، و دو پسند جداگانه و نایکدستاند. برای نمونه در یک بخش سستی و ناپایداری جهان، بنیان جهانبینی است و در بخش دیگر آزپرستی و زیادهخواهی اساس جهانبینی است و در بخش دیگر آزپرستی و زیادهخواهی اساس جهانبینی نویسنده را میسازد؛ ..... بر این اساس میتوان شاهنامه را بر دو بخش جداگانه بخشبندی کرد بخش نخست از آغاز شاهنامه تا پایان شاهنشاهی (= امپراتوری) کیخسرو به همراه داستان رستم و اسفندیار است که شاهنامهی اصلی نامیده میشود و بخش دوم از آغاز پادشاهی لهراسب تا پایان شاهنامه (بدون داستان رستم و اسفندیار) است که آن را شاهنامه افزوده نام نهادهایم. شاهنامهی افزوده نوشتهی فردوسی است؛ اما شاهنامهی اصلی نویسندهی دیگری دارد که باید برای یافتن نامش در تاریخ و تاریخ ادبیات کاوش کرد. کتابی که پیش رو دارید کوشیده تا این نظر را که کل شاهنامه نوشتهی یک تن نیست به اثبات برساند".
سازمان علمی و تربیتی و فرهنگی ملل متحد که از آن باختصار به (یونسکو) تعبیر میکنند در پنجمین دوره اجلاسیه یونسکو در شهر فلورانس تصمیم گرفت از پنج تن از بزرگان دنیا که سالگرد تولد آنها با سال 1950 تلاقی دارد تجلیل کند. یکی از این دانشمندان ابوعلی سینا بود و این اجلاسیه در 15 خرداد 1329 مصادف با ژوئن 1950 اتفاق افتاد
از میان پژوهشهایی که درباره حماسه شده است، بیگمان تألیف بورا به زبان انگلیسی جای ویژهای دارد. این پژوهنده در کتاب پرحجم خود با عنوان «شعر پهلوانی» در پانزده فصل درباره «پدیدهشناسی تطبیقی شعر پهلوانی همه اقوام و همه زمانها» مسائل بسیار متنوع و جالبی را درباره حماسه به بحث میکشد و با نظریات و پاسخهای خود تقریباً همهجا اهل فن را خرسند میسازد؛ اما در این کتاب از شاهنامه و دیگر حماسههای ایرانی و فارسی جز سه بار نامی برده نشده است. در این کتاب چکیده نظریات او درباره حماسه آورده شده و از نقل مثالهای فراوانی که او برای اثبات نظریات خود آورده است، جز چند مورد انگشتشمار بهناچار چشمپوشی شده است. در مقابل همهجا به همخوانی نظریات او با حماسه در ایران اشاره شده است.
اهمیتی که متون موجود به زبانهای ایرانی باستان و میانه دارند، بیشتر به شناخت این زبانها و آگاهی از برخی آیینهای دینی محدود میگردد؛ ولی آنها در زمینه تاریخ و هنر و فرهنگ و زندگی اینجهانی ایرانیان بسیار اندک است و بدین سبب در کسب آگاهی در زمینههای مذکور از رجوع به متون یونانی، لاتینی، ارمنی، سریانی، عربی و فارسی بینیاز نیستیم. آنچه در این کتاب آمده، ترجمه گزارشهای پراکندهای است درباره ایران کهن که از کتاب «بزم فرزانگان» نوشته نویسنده یونانی آثنایس فراهم آمده است. در این کتاب از بیش از نهصد اثر نام رفته که بسیاری از آنها بهویژه پس از آسیبی که در سال 47 میلادی به کتابخانه اسکندریه رسید و سپس نابودی کلی آن در سدههای سوم و چهارم میلادی، بهکلی از میان رفتهاند و نام برخی از آنها از این کتاب شناسانده شده که این خود مهمترین اهمیت این کتاب است. در این کتاب بخشهای مربوط به ایران و ایرانی که درباره آداب و رسوم کهن ایران باستان است، گردآوری و ترجمه شده است.