یکی از حماسههای بسیار کهن، بازی تلخ سرنوشت پدریست که به نبرد با پسرش محکوم میشود و تلاش هیچ یک از طرفین نمیتواند مانع از تحقق مشیت محتوم گردد. در روایت آلمانی مهر پدری به منصه ظهور میرسد و در روایت فارسی مهر پدری و فرزندی هر دو خودنمایی میکند ولی هیچ یک به عاقبت خوشی منتهی نمیشود. گویی مضمون این حماسه پرشور باستانی از قدیم در نزد همه اقوام کهن با فاجعهای غم انگیز همراه بوده است. در روایت آلمانی اگر چه پایان منظومه مفقود شده است ولی با توجه به روایات این حماسه در زبانهای دیگر میتوان چنین حدس زد که در آنجا نیز هلاکت فرزند به دست پدر این تراژدی دیرین را به پایان میرساند.
انقلاب مشروطیت و مجاهدت مجاهدان بزرگ به همراه ملت شجاع ایران پشت استعمار را خماند....اما دیری نپائید که انقلاب را به انحراف کشاندند، بزرگ مردان انقلاب را توسط شاه دست نشانده قاجار یا به دار آویختند یا به طریقی از میدان به در کردند. با این وجود ابرقدرتان آن زمان روس و انگلیس از قیام مردم و آتشی که زیر خاکستر بود و هر لحظه انتظار می رفت شعله ور شود بیم و هراس داشتند. وجود حکومتهای محلی و قیام گاه و بیگاه مردم در اطراف ایران چون لرستان کردستان گیلان راه چپاول را بر استعمارگران بسته بود. استعمارگران در طول تاریخ هماره سعی بر این داشته اند که بر این منطقه سیطره پیدا کرده دامنه نفوذ خود را بر دیگر نقاط ایران بگسترانند اما هربار با مقاومت دلاوران لرستان روبرو شده مجبور به عقب نشینی شده اند.در عصر ننگین سر سلسله پهلوی (رضاخان) بار دیگر این منطقه مورد تاخت و تاز قرار گرفت. سیصد هزار خانوار اعم از شهری و روستایی با دلاوری و رشادت کم نظیر در مقابل قوای مهاجم و دست نشانده بریتانیا ایستادند و دوازده سال مقاومت کردند. آنها با رشادت و بی باکی خود حماسه ها آفریدند.
گوینده این منظومه اسدالله منتخب السادات یغمایی متخلص به منتخب که از تبار یغمای جندقی شاعر قرن سیزدهم است و پدر حبیب یغمایی نویسنده و شاعر و مدیر مجله یغما. حماسه فتحنامه نایبی منظومه ای است درباره ظهور و قدرت گرفتن عیاران حلقه نایبی که در برابر بیدادا ناصرالدین شاه در شهر کاشان سر به شورش برداشتند و در ضمن زد و خوردها و ستیز و گریزهای فراوان و استیلا بر تعدادی از شهرها و روستاهای کویری به تدریج به اقتضای تعالیم سید جمال الدین اسد آبادی به قیام مشروطیت متمایل شدند و به مهاجران ملی پیوستند و جنگ کنان تا قصر شیرین و بغداد پیش رفتند و سران آنها با نقشه دولت انگلیس و بر سر همین ملتخواهی بر سر دار رفتند .
جنبش مزدکیان و تاریخچه فرقههای ایرانی که بعد از هلاکت بنیانگذار این آیین از عقاید مزدک پیروی کردهاند، نهتنها ذهن مورخان قدیم بلکه توجه محققان کنونی را نیز به خود مشغول کرده است. قسمتی از دوران آشفته سلطنت قباد (531 ـ 488 میلادی) در آثار نویسندگان مسلمان فارسیزبان قرون وسطی منعکس شده و قسمتی دیگر نیز در تاریخ یونانیان آمده است. در این کتاب کوشیده شده تاریخچه جنبش مزدکیان به گونه موجزی بیان شده و با دیدی انتقادی مورد قضاوت قرار گیرد.
این کتاب کوششی است در راه پی بردن به تاریخچه واقعی نهضت «مزدکیان» و بررسی نام «مزدک» از دیدگاه زبانشناسی. نویسنده در این کتاب بر جنبه «اجتماعی» نهضت مزدک تأکید کرده و در عین حال زمینه مذهبی آن را نیز مورد تأیید قرار داده است. در فصل هفتم این کتاب نویسنده مجدداً به بررسی صورت مکتوب و صورت ملفوظ نام یا عنوان «مزدک» پرداخته و با دیدی تیزبینانه به تجزیه و تحلیل کلیه امکانات و احتمالات همت گماشته است.