در این دیباچه نویسنده به بررسی وضعیت ناشناخته دورانشناختی سعدی و نیز دیدگاههای مختلف پیرامون کنکاش آثار سعدی پرداخته و معتقد است که: تاریخچه زندگانی و نیز دورانشناسی سعدی به گونهای ناشناخته در هالهای از شک و گمانها و ظنهایی غریب فرو رفته و تاکنون شواهد و مدارک مستدل و صریح مبنی بر دستیابی به حقیقتی واحد پیرامون وی در تذکرهها و کتب تاریخی و یا آثار خود شیخ یافته نشده است و تمامی آنچه را که از وی باز میشناسیم، حدسها و گمانههایی است مبنی بر برداشتهایی که گاهاً چندان استوار نیز به نظر نمیرسد. عرصه این ناآشناییها و ناشناختگیها تنها به قلمرو دورانشناختی زندگی سعدی و نیز عملکردهای وی محدود نمیگردد، بلکه گستره وسیعی از ابهامات را نیز پیرامون آثار وی، تردید در تعلق برخی آثار همچون هزلیات به وی، تاریخ سرودن بخشهای مختلف کلیات سعدی، نحوه و ترتیب قرار گرفتن این آثار و... را دربرمیگیرد که بیشک پس از گذر هفت قرن از حیات سعدی اندیشمند، در کشوری که وی را چونان قلهای و ستارهای تابناک در تاریخ تمدن، اندیشه و فرهنگ خویش میدانیم و بیشک علاقهمندان و دلبستگان به وی از شمار خارجند، چندان مطلوب و دلپسند به نظر نمیرسد.
بوستان، همتای جاودانهی گلستان، با این تفاوت که منظوم است. این منظومهی چهارهزار بیتی همانند گلستان داستان به داستان و مواعظ شیرینی در آغاز یا انجام هر داستان در آن آمده است. وزن این منظومه، همانند شاهنامهی فردوسی (بحرمتقارب) است. این اثر درخشان هممانند گلستان مخاطب عام و خاص دارد و مطبوع هر طبعی است، و بیش از هفتصد سال است که در اقلیم فارسی زبان (علاوه بر ایران، شبه قارهی هند، افغانستان و آسیای میانه به ویژه سمرقند و بخارا و تاجیکستان) در مکتبخانهها و سپس در عصر جدید در آموزشگاهها و مدارس عالی و دانشکدهها کتاب درسی آموزشی است و مهمترین درسی که میدهد درس زندگی است. بوستان مشتمل بر 10 باب است : 1. در عدل و تدبیر و رای 2. در احسان 3. در عشق و مستی و شور 4. در تواضع 5. در رضا 6. در قناعت 7. در عالم تربیت 8. در شکر بر عافیت 9. در توبه و راه صواب 10 .در مناجات و ختم کتاب.
کلیّات، آن است که همه آثارِ سعدی را در خود دارد. یعنی در یک کتاب هم بوستان و گلستان هست، هم غزلیات و قصائد و رباعیات و مفردات و رسائلِ نثر. در ابتدای کتاب رسائل نثر در چهار بخش آمده است. سپس بوستان سعدی تصحیح شده و در ادامه غزلیات سعدی شامل طبایع، بدایع، خواتیم، غزلیات قدیم، ترجیعات، ملمعات و رباعیات آورده شده است. بخش بعدی این کلیات اختصاص به مواعظ سعدی دارد که در ذیل بخشهای قصاید فارسی و عربی، غزلیات عرفانی، کتاب نصیحة الملوک، مجالس و .... گردآوری شده است.
به پاس ارجگذاری شاعر و اندیشمند فرزانه ایرانزمین یعنی حافظ شیرازی و به دلیل تداوم حافظپژوهی و نیز آشنایی نسل امروز با مفاخر فرهنگی به پیشنهاد بنیاد فارسشناسی بیستم مهرماه هر سال به نام «زادروز حافظ» نامگذاری شد. آنچه در این مجموعه گردآوری شده، مقالات ارائه شده در مراسم نخستین یادروز حافظ است که در روزهای 20 و 21 مهرماه 1376 در شیراز برگزار گردید. عناوین برخی از مقالات به این ترتیب است: حافظ شاعر تمامی قرنها/ غلامرضا صحرائیان، هنر حافظ/ سیدعطاءالله مهاجرانی، جبرگرایی حافظ/ اصغر دادبه، مهر در دیوان حافظ/ غلامحسین ابراهیمی دینانی، فلسفه حافظ/ رضا داوری اردکانی، حیات و شعر حافظ/ سیدمحمدرضا جلالی نائینی و .... .
در این مقاله، با توجه به کارنامه تنک مایه سعدیپژوهی و نیز ضرورت پرداختن دقیق به زندگی، آثار و احوال شیخ، پیشنهاد دهه سعدیشناسی در فاصله سالهای 1385 تا 1395 را ارائه نموده که طی آن در هر سال محققان به یکی از مبانی اصلی پیرامون دورانشناسی سعدی، زندگی، اندیشه، زبان و شخصیت سعدی، گلستان (نسخهشناسی، تحلیل معنوی، فرم و زبان، صنایع ادبی، زیباییشناسی و ...) و ... بپردازند.