این اثر، کامل ترین و مهم ترین کتاب در فن شعر است. کتاب نفیس علامه شمس الدین محمد بن قیس رازی شامل سه فن علم عروض، علم قوافی و علم نقد الشعر است. پیش از این کتاب هم،‌ درباره فنون ادبی سخن رانده شده ولی از تاراج مغول در امان نمانده و به دست ما نرسیده است. از محاسن این کتاب، پرداختن به فنون ثلثه شعریه و مفصل و کامل بودن ابیات استشهادی است. شمس قیس کتاب جامع خود را در سال 630ق به پایان رساند که المعجم تلخیص قسمت فارسی این کتاب است. آثار دیگری نیز از وی در دست است. علامه قزوینی در سال 1909 میلادی بر این کتاب تحشیه زده و مقدمه ای بر آن نوشته است. وی کار تصحیح را از روی سه نسخه موجود در کتابخانه های موزه بریتانیا، کتابخانه شخصی خدابخش خان صاحب هندوستانی و ایاصوفیه ترکیه و بر اساس نسخه بریتانیا انجام داده است. مدرس رضوی نیز کار تصحیح کتاب حاضر را از روی 6 نسخه انجام داده و اساس کار خود را همان نسخه موزه بریتانیا گذاشته است. وی علاوه بر ذکر اختلاف نسخ در پاورقی، معانی لغات دشوار را آورده و تا حد امکان نام شاعر ابیات استشهادی را ذکر کرده است. وی این تصحیح انتقادی را در سال 1335 شمسی اتمام و در انتشارات دانشگاه تهران به چاپ رساند.

منابع مشابه بیشتر ...

635a3b339d6ca.png

فرهنگ اصطلاحات صناعات ادبی (انگلیسی ـ فارسی و فارسی ـ انگلیسی)

محمد طباطبایی

بخش اعظم اصطلاحات ادبی مندرج در این فرهنگ حاصل چندسال کار تدریجی ولی وقت‌گیر و توان‌فرسا روی تطبیق اصطلاحات سنتی رشته‌های بدیع، معانی ،بیان، عروض و قافیه و نیز تجوید و دستور فارسی و انگلیسی می‌باشد. معادل‌های مربوط به هر اصطلاح در هر یک از رشته‌های فوق با مراجعه متعدد و پیاپی به منابع ذیربط اعم از متن یا فرهنگ تخصصی به فارسی و انگلیسی و مقابله و مقایسه حتی‌الامکان دقیق تعاریف، معانی و مثال‌های مربوط به آن اصطلاح به دست آمده است.

61ac95d21585d.png

المدخل الی الشعر الفارسی (الجزء الثانی)

محمد صادق محمد الکرباسی

قبل استعراض الشعر الفارسی لابد من الحدیث عن اللغة الفارسیة مبنیا لجذر الکلمة و نشأتها، منتقلا بعد ذلک الی عرض جذور اللغة الفارسیة و مراحل تطورها و الفباء اللغة الفارسیة و اصول اللغة الفارسیة، واللهجات الفارسیة، ثم ینتقل سماحة المؤلف لتناول الادب الفارسی، ثم ینتقل للتفصیل فی الشعر الفارسی و تاریخه و تطوره خلال القرون الخمسة عشر الهجریة، و لم یغفل عن الشعر الحر و ممیزاته، مختتما البحث بالشعر الحسین الفارسی و ألوانه و بحوره، معرجا علی بعض الشعراء الفرس. و فی الجزء الثانی عرض و تحلیل البحور الشعریة الفارسیة والاوزان الشعریة من خلال الدوائر العروضیة الخمس عشرة مع شرح لکل بحر من بحور هذه الدوائر، مختتماً هذا البحث بموضوع الحاصل من البحور والبحور المهجورة و المصطلحات والاغراض.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

5f81eae15a375.jpg

منتخب المعجم فی معاییر اشعار العجم (با شرح لغات و عبارات و توضیح نکات ادبی)

شمس الدین محمد بن قیس رازی

کتاب حاضر برگزیده‌ایست از نثر کتاب المعجم فی معاییر اشعار العجم از آثار گرانقدر شمس قیس رازی. کتاب المعجم فی معاییر اشعارالعجم مشتمل است بر سه فن: عروض، قافیه، نقدالشعر که در سنه 614 در شهر مرو نوشتن آن آغاز گردید. نثر شمس قیس نثری است پخته و جزیل از نوع کلیله و دمنه بهرامشاهی و مرزبان نامه و نظایر آن، و اکثرمتمایل به صنایع بدیعی است، نهایت آنکه ذوق سجع پردازی و سلیقه جناس آفرینی نوشته او را به تکلف نکشانده و طبع صنعت آرای، معنی را فدای لفظ نساخته است.همچنین می‌توان نثر این کتاب را طلایه ظهور نثر مشکل قرن هفتم و هشتم قرار داد که منشیان بزرگ مانند عطاملک جوینی و رشیدالدین فضل‌الله و خواجه نصیرالدین طوسی آن را رواج دادند و دنباله‌اش به ظهور تاریخ وصاف کشیده شد که نمونه کامل نثر مغلق، مصنوع فارسی است. با اینهمه جای آن دارد که شمس قیس را همپایه نثرپردازان بلند پایه نثر دری بدانیم و نثر او را بازمانده نثر شیوای غزنوی و سلجوقی محسوب داریم

نثر/متون کهن/ادبی
کتاب
597f872e4ed30.jpg

المعجم فی معاییر اشعار العجم

شمس الدین محمد بن قیس رازی

شمس‌الدین محمد بن قیس رازی (سده هفتم قمری) اثر نامدار المعجم فی معاییر اشعار العجم را که کامل ترین و مهم ترین کتاب در فن شعر فارسی است، در حدود 630 قمری به نام ابوبکر بن سعد بن زنگی نگاشت. المعجم که به علم عروض، قافیه و نقد شعر می ‌پردازد، تا سالها مرجع معتبری برای اهل ادب به شمار می رفت. رازی در این اثر مطالب روشن و منظمی درباره قوانین اشعار فارسی مطرح کرده است، اما تکلف بسیاری در ادای مطالب و تفهیم متون در نثر وی مشاهده می شود. کتاب پیش رو به تصحیح و مقدمه علامه قزوینی و اهتمام ادوارد براون در سال 1327 منتشر شد و تصحیح آن با بهره گیری از سه نسخه موزه بریتانیا، یک کتابخانه شخصی و ایاصوفیه ترکیه و بر اساس نسخه مبنای بریتانیا انجام گرفته است.

فنون ادبی/بلاغت (بیان، بدیع، معانی)
کتاب