کتابخانه مجازی ادبیات

کتیبه های تاریخی استان لرستان از قرن چهارم تا قرن چهاردهم نوشته حمید ایزدپناه است که در سال 1351 منتشر شده است. کتیبه ها به خط کوفی و فارسی است و مربوط به نیمه دوم قرن چهارم تا اوایل قرن چهاردهم است. کشف و جمع آوری آنها حاصل کوشش هشت ساله ای است که به مناسبت تالیف و تدوین کتابی به نام (آثار باستانی و تاریخی لرستان) در دو جلد و به توصیه انجمن آثار ملی سعادت و توسط مولف این کتاب انجام شده است. برخی از این سنگ نوشته ها تاریخ ساختمان پل و یا بنایی است و بعضی دیگر قوانین و دستورات امراء و حکام عهد سلاجقه و صفویه است که بخشش چیزی است و یا تحریم و ممنوعیت اعمال و رفتاری را اعلام می نماید و یا از فرمانروایانی نام برده که تاریخ کمتر از آنها ذکری کرده است.

از سنگ‌نبشته‌ها و کتیبه‌های برجای مانده از شاهان هخامنشی در نقش رستم و تخت جمشید می‌توان به ظهور ادبیات ملی در 521 ق.م. در ایران پی برد. نویسنده این کتاب پس از معرفی این کتیبه‌ها، به نقطه‌عطف‌هایی نظیر ظهور زرتشت، ورود اسلام به ایران و حمله مغول توجه کرده و تأثیر هر یک از این حوادث را بر ادبیات ایران بررسی کرده است. کتاب با بیان وضعیت ادبی ایران در آغاز مشروطیت پایان یافته است.

زمینه اصلی این کتاب، مطالعه شخصیت‌های یک دوره یا یک سلسله است. در حقیقت نقطه آغاز این روش شرح حال افراد است؛ اما صرفا شرح حال یا بیوگرافی نیست. این روش مطالعه دربردارنده تاریخ سیاسی، اجتماعی، مطالعه نهادهای اجتماعی دوره مورد بررسی نیز هست. در این روش نام اشخاص، تاریخ سیاسی، اجتماعی، نسب‌شناسی، ساختار خانواده و نهادهای اجتماعی بررسی می‌شوند. در این کتاب از لحاظ درزمانی تاریخ و گاهنگاری سلسله ساسانی از آغاز تا هرمز دوم پرداخته شده است.

این کتاب، پژوهشی است براساس شواهد مهرشناسی عصر ساسانی که به بررسی مهرهای مربوط به چهار "سپاهبد" در آن عصر اختصاص دارد. سپاهبد به معنای فرمانده‌ی سپاه، منصبی نظامی بود که هریک در بخشی از قلمروی ساسانیان انجام وظیفه می‌کردند. بررسی این مهرها برای اواخر دوره‌ی ساسانی اهمیت به سزایی دارد. تا زمان خسرو انوشیروان، ایران دارای منصبی به نام "ایران سپاهبد" بود که از زمان انوشیروان تشکیلاتی شامل چهار سپاهبد جای این منصب را گرفت. مهرهای بررسی شده در کتاب بیش‌تر گل مهرهایی است که کالاها را با آن ممهور می‌کرده‌اند. این مهرها نام‌های سپاهبدان و عنوان‌های دقیق قلمروهایی که به آن‌ها واگذار شده بود و هم‌چنین عناوین اندک نظامی را که تاکنون ناشناخته بوده در اختیار می‌نهد. در پایان کتاب تصاویری از مهرهای بررسی شده و مشخصات آن‌ها آمده است.