غالب دهلوی معروف‌ترین سخن‌سرای قرن سیزدهم هـ.ق. در هند است. در آن سرزمین او را لسان الغیب و شهنشاه سخن می‌نامند. غالب 334 غزل فارسی خود را در 20 وزن سروده است؛ 85 درصد غزل‌های او در شش وزن پرکاربرد کل غزل فارسی و غزل سبک هندی است. به این ترتیب، بیشتر غزل‌های غالب مطابق معیار و شیوه‌های معمول زمان است؛ امّا از اوزان کم کاربرد نیز در غزل خود بهره گرفته است. قالب غزل با توجّه به ماهیّت آن پیوند عمیق‌تری با موسیقی دارد و نقش وزن در آن برجسته‌تر از دیگر قالب‌هاست و ما در این مقاله سعی داریم تا به معرفی آماری اوزان غزل‌های غالب بپردازیم. بحرهای مضارع، مجتث، رمل و هزج پرکاربردترین اوزان غزل او را شامل می‌شود. وزن‌های کوتاه در غزل غالب کمتر استفاده شده است. از ویژگی‌های اوزان مورد علاقه او بلندبودن، ثقیل‌بودن و قابلیت تقسیم به دوپاره است. وزن فاعلات مفعولن فاعلات مفعولن تنها وزن نادر غزل غالب است که 4 غزل را به این وزن سروده است.

منابع مشابه بیشتر ...

65747f064890e.jpg

غزاله خورشید

علی اکبر کنی پور (مستی)

شعر مستی بیشتر به سبک اصفهانی یا به قولی هندی متمایل است و در این سبک با آوردن مضامین بکر و نو پایه سخن را درست و بجا نهاده است. در غزلیات شعرای سبک هندی معمولا تک بیتهای خوبی دیده می شود و بعضا ابیات سست هم در کنار شاه بیتها دارند نهایت شعر مستی یکدست و بی عیب است. مستی در انواع مختلف شعر از غزل و قصیده و مثنوی و رابعی و ترجیع بند و ترکیب بند آثار بدیع آفریده است که نمودار هنر سخن پردازی و قریحه توانای اوست و گاه به تفنن تعبیرهای متداول روزگار ما را نیز چنان ماهرانه جامه ادب می پوشد که مطلوب خاطر اهل ادب است...

5fcb43be4ec9e.png

احوال و آثار حزین لاهیجی

سرفرازخان ختک

سرقت‌های کاظم غواص گیلانی از شعرهای حزین لاهیجی و افشاگری آن توسط استاد دکتر شفیعی کدکنی، رویدادی بود که موجب شد این آخرین شاعر بزرگ سبک هندی و علامه ذوفنون در محیط ادبی ایران از سر نو توجه هم‌وطنان خویش را جلب کند و مجددا معرفی گردد و آثارش در عرصه نقد و انتشار قرار گیرد. این کتاب مشتمل بر دو باب است: احوال زندگی حزین لاهیجی و آثار حزین لاهیجی. منبع اصلی نویسنده برای تدوین این کتاب، تذکره الاحوال حزین و رساله او در ذکر استادان و تصنیفاتش به عنوان «رساله در فهرست اساتذه و تصنیفات خود» بوده است.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

57f33ac511d22.PNG

عمعق بخارايي و تشبيه

محمدرضا نجاریان

امير الشعرا، عمعق بخارايي ـ از شاعران پارسي‌گوي اوايل قرن ششم هجري است. مضامين اشعار او به مقتضاي زمان، مدح و گاه هجو، تغزل و وصف طبيعت و توصيفات گوناگون است. ديوان او مشتمل بر قصايد، رباعيات و بعضي قطعات است. قسمت اعظم قصايدش در مدح شمس الملک ـ است؛ اما در عين مداحي، استغناي طبع و علوم روح و فکر را در زير پاي شهوت و حرص لگد کوب نمي‌کند. او در تشبيه مهارت دارد و حدود نيمي از ابياتش حاوي تشبيه است و بنابراين، در بررسي سبک‌شناسانه مي‌توان او را شاعر تشبيه‌گرا ناميد. غالب تشبيهات او از نوع مفرد و محسوس است و پس از آن تشبيه مجمل. اما بسامد زياد تبيهات مشروط، وهمي، خيالي مرکب جمع، تفضيل و محسوس به معقول در ديوان شاعر گواه اين اسک که او با کمل استادي، کلام خود را ظاهرا و باطنا زينت داده است و همين دلايل است که انوري ـ او را استاد سخن ناميده است. از آنجا که عمعق به لحاظ آوردن وجوه شباهت‌هاي تازه در زمره شاعراني است که در تغيير سبک خراساني به عراقي سهيم بوده‌اند، در اين مقاله بر آنيم تا به کمک جدول آماري تشبيهات شاعر، به بررسي ارکان تشبيه، انواع و اغراض آن، اقتران بتشبيه با زيورهاي بلاغي و منابع الهام گرفته در ديوان و روش و سبک بپردازيم.

فنون ادبی/بلاغت (بیان، بدیع، معانی) پژوهش‌ها/پژوهش‌ در شعر و شاعران
مقاله
57c0a3e765257.PNG

بررسي ويژگي‌هاي فعل در ترجمه تفسير طبري

محمدرضا نجاریان

ترجمه تفسير طبري، فراهم آمده در زمان سامانيان، قديمي‌ترين ترجمه فارسي قرآن و از قديمي‌ترين کتب نثر فارسي است. بررسي ويژگي‌هاي نثر اين کتاب که مطابق با نثر معيار آن روز و دور از حالت روايي و شاعرانه است، مي‌تواند به خوبي بيانگر زبان نثر اوايل دوره فارسي دري باشد. در اين مقاله ما به بررسي شش ويژگي افعال متعدي، پيشوند در فعل، مجهول و انواع آن، صيغه دعايي، لازم يک شخصه و استعمال افعال متروک و مستعمل در اين نثر پرداخته‌ايم. تمايل خاص مترجمين به کاربرد فعل متعدي سببي، وجود انواع فعل مجهول، کاربرد دو پيشوند نادر «فا» و «ور»، شکل‌هاي مختلف فعل دعايي و انواع فعل لازم يک شخصه با توجه به جايگاه و کاربرد ضمير مفعولي، ويژگي‌هاي خاص و منحصر به فرد اين ترجمه کهن از قرآن است.

دستور زبان/دستور زبان فارسی پژوهش‌ها/پژوهش‌ در نثر و متون
مقاله