مهمترین تمایز کاربردی زبان، که از وسیله بیان ناشی میشود، تمایز گفتار و نوشتار است. این تمایز دو گونه گفتاری و نوشتاری زبان را پدید میآورد که در همه زبانها کم و بیش بهچشم میخورد. تفاوتهای دو گونه به دوری یا نزدیکی صورتهای گفتاری از صورتهای نوشتاری بستگی دارد. به دلیل اختلافات بارز گفتار و نوشتار در زبان فارسی، آموزش این زبان بهعنوان زبان خارجی دشواری فراوانی برای زبانآموزان به همراه دارد. این دشواری زمانی محسوستر میشود که غیرایرانی بودن بسیاری از مدرسان این رشته، تخصص مدرسان ایرانی در رشتههای جدا از آموزش زبان، محیط زبانی نامأنوس و بیگانه، ضعف عوامل انگیزشی در زبانآموزان، و، درنهایت، عدم دسترسی به منابع آموزشی صوتی نیز در مدنظر قرار گیرد. در آغاز مقاله، ضمن اشاره به نحوه شکلگیری مطالعات گفتاری ـ نوشتاری، وضعیت کلی آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان بهاختصار مطرح گردیده، سپس به توضیح تفاوتهای عمده ساختاری در دو گونه گفتاری و نوشتاری پرداخته شده است. شرح مجموعه تفاوتهای این دو، بر مبنای پژوهشهای نوین زبانشناختی، بخش اصلی مقاله را تشکیل میدهد. طرح مبانی نظری، به شرحی که خواهد آمد، میتواند اساس ارائه راهکار مناسب برای آموزش تفاوتها در برنامههای فارسیآموزی قرار گیرد و در کسب مهارتهای گفتاری زبانآموزان مفید واقع شود و، درنهایت، به ارتقای دانش زبانی آنان و جایگاه زبان فارسی بینجامد. طرح مقاله از شناخت و تجربه نگارنده در آموزش زبان فارسی به غیر فارسیزبانان نشئت گرفته و دادههای آن به روش اسنادی از آثار محققان نامدار زبانشناسی تأثیر پذیرفته است.
زبان شیرین فارسی با پیشینه سه هزار ساله خود، فراز و نشیبهای زیادی را سپری کرده است. آغاز گسترش این زبان که با تشکیل دولت ماد آغاز می شود، آگاهی درستی در دست نیست، زیرا دوره کوتاه حکومت ماد، مجالی برای ترویج آن نبوده است. اما آنچه امروزه از آن برداشت می شود، زبان فارسی مادها، پایه زبان کردی امروز به ویژه زبان مردم اورامان است. زبان پارسیان، فارسی باستان بوده که یکی از زبانهای کهن ایرانی است. زبانهای ایرانی جزو زبانهای هند و اروپایی، شاخه ای از زبانهای هند و اروپایی است. این زبان با زبانهای مادی جدایی عمده ندارد. این هر دو زبان، آریایی شمرده شده و با زبانهای خوارزمی، سغدی، اوستایی، سکایی، و نظایر اینها خویشاوندی داشته است. باید بدانیم که در ایران کهن زبان فارسی در همه جا به یک شیوه جاری نبوده است، چنانکه امروزه هم در گیلان و مازندران و کردستان و لرستان و خراسان و اصفهان و یزد و کرمان و فارس با نواها و شیرینی هایی که در زبان و گویش آنها وجود دارد، همه اینها زبان فارسی است. در ایران باستان هم گویشها و نواهای زبان فارسی گوناگون بوده و هر دوره گویش مردمی که دولتمردان از میان آنها بر می خواسته اند، زبان رسمی روزگار می شده است...
نويسنده در اين كتاب نظريه تازهای را درباره شيوه خط فارسی ارائه كرده است. چون ناشر اعتقاد دارد كه ارائه هرچه بيشتر نظريات گوناگون در اين زمينه شايد بتواند به پايان بخشيدن به اين آشفته بازار كنونی در مورد رسمالخط فارسي ياری رساند، از انتشار آن استقبال كرده است. نویسنده در این کتاب نظریه تازه ای را درباره شیوه خط فارسی ارائه کرده است. چون ناشر اعتقاد دارد که ارائه هرچه بیشتر نظریات گوناگون در این زمینه شاید بتواند به پایان بخشیدن به این آشفته بازار کنونی در مورد رسم الخط فارسی یاری رساند، از انتشار آن استقبال کرده است. از آنجا که موضوع کتاب (و بنابراین شیوه خط فارسی بکار رفته در آن) مستلزم حفظ رسم الخط پیشنهادی ایشان بوده، رسم الخط ناشر اعمال نشده است. لازم به ذکر است ناشر خود بر پایه آخرین شیوه نامه های موجود و برای حفظ یکدستی در آثار منتشره خویش، شیوه نامه خاص خود را دارد که با پیشنهادهای ایشان لزوما سازگار نیست.
مسلمانان عثمانی که بیش از چهار قرن بر خطه بوسنی و هرزگوین از بالکان حکومت داشته و خود زیر نفوذ شعرا و ادبای برجسته ایران و به طور کلی فرهنگ ایرانی بودهاند، به معرفی و ترویج زبان و ادبیات فارسی پرداختهاند. طبقات تحصیلکرده و ادبدوست بوسنی و هرزگوین به نگهداری و مطالعه آثار معتبر ادب فارسی علاقه وافری داشتهاند و برخی از شعرای این سرزمین به زبان فارسی شعر سرودهاند. این کتاب طی مدت مأموریت تدریس فارسی در دانشگاه سارایوو توسط مؤلف تدوین شده و در آن درباره تاریخچه زبان و ادبیات فارسی و نحوه آموزش آن در جمهوری بوسنی و هرزگوین و مطالبی در معرفی برخی جنبههای اجتماعی، تاریخی و فرهنگی یوگسلاوی، بوسنی و هرزگوین و مسلمانان این جمهوری همراه است.