شناخت و تحلیل آثار ادبی و زندگی آفرینندگان این آثار، بدون تحقیق و شناخت اجتماع و فرهنگی که در آن پرورش یافتهاند امکانپذیر نیست. بنابراین، تحقیق در ابعاد و مقولههای مختلف فرهنگ جامعهای که هنرمند در آن زیسته است به شناخت جامعتر او و آثارش کمک میکند. از سوی دیگر: «ادبیات بیان حال جامعه است» ( رنه ولک و آوستن وارن، 100). آینه تمام نمای اجتماع است واقعیات و تحولات اجتماعی و فرهنگی متن جامعه، به صورت بازتابهای عینی، اما جزئی و پراکنده، در آثار ادبی کم و بیش یافت میشود. چنانکه با جمعآوری، تنظیم، توصیف و تحلیل این بازتابها، میتوان سیمایی دقیق، جامع و واقعی، از زندگی و فرهنگ مردم ارائه داد. این کار کرد و فایده ارزشمند ادبیات است که متاسفانه کمتر مورد توجه محققان قرار گرفته است. هدف از این نوشتار، بررسی ارزش و غنای آثار سنایی غزنویی، شاعر بزرگ نیمه دوم قرن پنجم و نیمه اول قرن ششم هجری، از جنبههای اجتماعی و فرهنگی است. برای نیل به این مقصود، نگارنده، بازتاب مهمترین مقولهها و ابعاد فرهنگی اجتماع را در آثار این شاعر جمعآوری و تحلیل نموده است.
نوزده مقاله این دفتر در چهار مقاله کلی طبقه بندی شده اند: فرهنگ و آزادی، فلسفه و مسائل اجتماعی، مسائل مربوط به سوسیالیسم، و مساله روشنفکران. در بخش نخست درباره سیاست فرهنگی، نقش فرهنگ و رواداری در رشد دموکراسی، نقش مطبوعات، مفهوم نوآوری ادبی و اجتماعی و روند آزادیخواهی در کشورهای آفریقایی سخن گفته میشود. در بخش دوم بحثهایی درباره مرلوپونتی، مارکس و منتسکیو به میان می آید. بخش سوم به تحولات بلوک سوسیالیسم پرداخته روند تحولات را در کوبا و چین و شوروی دنبال می کند. بخش چهارم شامل دو مصاحبه است درباره روشنفکران و روابط آنان با مردم و قدرتها و ایدئولوژیها و مساله بحران هویت در آنان.
دیدگاه (ایدئولوژی) مردم و یا هر کشوری را باید در خون و سرشت مردمش جستجو کرد که می توان گفت: "دیدگاه فرمان سرشتی است" این فرمانها اگرچه گاه شدنی است که از سوی یک تن و یا گروهی انگشت شمار بازتاب شود باید پذیرفت که گرفته شده از فرمانهای سرشتی گروهی بیشترین و یا نزدیک به همه مردم می باشد. باید پذیرفت که در رهگذر زندگی هر مردمی، نخست تکدانگانی از آن مردم راه شناسایی پیش گرفته به شناختی راستین رسیده یا می رسند آنگاه شناخت راستین خود را که با بهره گیری از ویژگی های فرهنگ خود دست آورده اند پاسداری می کنند و سپس به رای همگانی می گذارند. اگر همگان پذیرایش شدند که راه زندگی و جاویدی پیش می گیرد وگرنه گاه در نخستین گام راه مرگ و نیستی می پیماید و از میان می رود...
مسعود سعد سلمان سراینده بزرگ شعر دری، در میان ستارگان درخشان آسمان ادب پارسی، تابندگی خاصی دارد. شعر او از دیرباز ـ از زمان خود شاعر تا روزگار ما ـ همواره مورد توجه و اقبال شاعران و سخنشناسان قرار داشته و از راههای گوناگون ستایش آنان را به خود اختصاص داده است. او شاعر مبتکری است که قالبهای شعری مستزاد، شهرآشوب وترکیببندهای بدون بند یا به قول رشید یاسمی «منقطعات» را برای نخستین بار در دیوان او یافت میشود و در سرودن نوع ادبی «حبسیات» که سرشار از عواطف انسانی است، شاعری به قدرت او شناخته نمیشود. در این کتاب افزون بر تصحیح دیوان مسعود سعد از روی نسخههای متعدد، معانی لغات، وزن شعر، اعلام، افتادگی ابیات، عنوان قصاید، شعر دیگران، سهوهای مقدمه رشید یاسمی، و .... از چاپهای قبلی این دیوان تصحیح شده است.
مسعود سعد سلمان سراینده بزرگ شعر دری، در میان ستارگان درخشان آسمان ادب پارسی، تابندگی خاصی دارد. شعر او از دیرباز ـ از زمان خود شاعر تا روزگار ما ـ همواره مورد توجه و اقبال شاعران و سخنشناسان قرار داشته و از راههای گوناگون ستایش آنان را به خود اختصاص داده است. او شاعر مبتکری است که قالبهای شعری مستزاد، شهرآشوب وترکیببندهای بدون بند یا به قول رشید یاسمی «منقطعات» را برای نخستین بار در دیوان او یافت میشود و در سرودن نوع ادبی «حبسیات» که سرشار از عواطف انسانی است، شاعری به قدرت او شناخته نمیشود. در این کتاب افزون بر تصحیح دیوان مسعود سعد از روی نسخههای متعدد، معانی لغات، وزن شعر، اعلام، افتادگی ابیات، عنوان قصاید، شعر دیگران، سهوهای مقدمه رشید یاسمی، و .... از چاپهای قبلی این دیوان تصحیح شده است.