کتابخانه مجازی ادبیات

اين جستار، به بررسي، توصيف و تحليل ماهيت و کيفيت افعال در رمان جاي خالي سلوچ و خاستگاه‌هاي زباني آنها پرداخته است. از آن جا که در سبک نوشتار داستاني محمود دولت آبادي، يکي از دغدغه‌هايش به کارگيري زباني غني و سالم است، در جستجوي چنين زباني، او از سرچشمه‌هاي زبان فارسي (معيار، محاوره، ادبي و کهن) و گويش (سبزواري و غير آن) بهره بسيار برده است. اين رويکرد به عنوان نمونه در يکي از معروف‌ترين رمان‌هاي وي، جاي خالي سلوچ، به ويژه در پيدايش افعالي متنوع و متفاوت، آشکار مي‌شود. اين تنوع و تفاوت از اين نظر برجستگي مي‌يابد که در جنبه‌هاي معنايي و واژگاني و ساختار (صرفي و نحوي) افعال توجه خواننده را به خود جلب مي‌کنند؛ چنان که براي خواننده مساله منشا اين افعال پيش مي‌آيد. در اين که پاره‌اي از اين افعال منشا گويشي (سبزواري) و فارسي (معيار و ... ) دارند، شکي نيست؛ اما بخش عظيمي را بايد از مشترکات گونه‌هاي زبان و گويش دانست.

به منظور حفظ زبان از ناراستی و ضرورت اصلاح و تهذیب زبان و با توجه به جایگاه رسانه ملی در این باره، سمینار زبان فارسی در صدا و سیما با حضور اساتید زبان فارسی و اعضای شورای فرهنگستان زبان با دبیری موسی اسوار برگزار شد. پیش از این سمنیار دیگری در سال 1367 شمسی در این سازمان تشکیل شده بود. این سمینار دومین سمینار زبان فارسی بود که در سال 1371 برپا شد و با حضور رئیس جمهور وقت، مقالات ادبی و زبانشناسی عرضه شد. در کتاب حاضر 16 گفتار اساتید زبان شناس معاصر که در سمینار ایراد شده، گنجانده شده است. دکتر ضیاء الدین سجادی، رضا سیدحسینی، علی اشرف صادقی، علی محمد حقشناس، احمد سمیعی گیلانی، علی اشرف صادقی از جمله سخنرانان این سمینار سه روزه بودند. ویراستاری این سخنرانی ها به همت دکتر سمیعی گیلانی انجام شد.

بودا بیش از 2500 سال پیش در حالی که زیر درختی نشسته بود، با اشراقی عظیم به بیداری رسید و به معرفت تعیین‌کننده درباره سرنوشت آدمی راه برد و با یقینی تزلزل‌ناپذیر پی برد که خود از رنج آن سرنوشت رهایی یافته است. با گذشت زمانی چنین بلند گوئی غبار زمانه از شفافیت پیام و اشراق بودا نکاسته است. افسون بودا هنوز در ما کارگر است و نه در ما که حتی در پیشتازترین اندیشمندان امروز فرهنگ غرب از جمله کلود لوی اشتروس. اما چرا؟ و آیا این خود قابل دفاع است؟ آیا اهل رازی از دیار شرق که در نیمه‌های هزاره نخست پیش از میلاد در دل شرایط تاریخی‌ای به کلی بیگانه و متفاوت از روزگار ما می‌زیست چه در چنته دارد تا امروز و اکنون برای دنیای معاصر به ارمغان آورد؟

این کتاب ترجمه فارسی «زبان» اثر لئونارد بلومفیلد زبان‌شناس بلندآوازه آمریکایی است. این کتاب در حوزه بررسی‌های زبانی جایگاهی ممتاز دارد. چه از یک‌سو انتشار آن موجب رونق بیش از پیش مطالعات زبان‌شناختی و تأسیس گروه‌های مستقل زبان‌شناسی در دانشگاه‌ها شد و از سوی دیگر خود آغازگر دورانی طولانی، به نام «عصر بلومفیلد» و رویکردی خاص به نام «مکتب بلومفیلد» در تاریخ تکوین زبان‌شناسی همگانی گردید که تا ورود چامسکی به صحنه پایید. این کتاب برای نخستین بار تصویر جامع، منظم، منسجم و سخت عالمانه‌ای را از نظام زبان و سطوح مختلف ساختار آن به دست می‌دهد و آن با انواع اطلاعات پیرامونی ولی ضروری همراه می‌کند؛ از جمله اطلاعات درباره پیشینه مطالعات زبانی، نقش زبان، جوامع زبانی، زبان‌های جهان و بالاخره جایگاه دانش جدید زبان‌شناسی ساخت‌گرا و توصیفی در میان دانش‌های زبانی دیگر مثل زبان‌شناسی تاریخی و تطبیقی، گویش‌شناسی و نظایر آن.