این کتاب شامل 16 مقاله در زمینه زبانشناسی است که به قلم استاد زبانشناسی دانشگاه تهران، دکتر محمدرضا باطنی نوشته شده. بیشتر این مقالات قبلا در نشریات مختلف به چاپ رسیده بوده و با اندکی تغییر در این مجموعه آورده شده است. در تنظیم مقالات سعی بر این بود که ابتدا مباحث کلی تر بیان شود و سپس سایر مباحث. مقالات: زبانشناسی نوین، زبان و زبانشناسی، پیشنهادیی درباره تقویت و گسترش زبان فارسی، رابطه خط و زبان، پدیده های قرضی در زبان فارسی، زبان به عنوان دستگاهی از علائم، روانشناسی زبان، رابطه زبان و تفکر، یادگیری و رشد زبان در کودک، زبانشناسی و تدریس زبانهای خارجی، مقایسه بعضی از خصوصیات ساختمانی زبان فارسی و انگلیسی، مقایسه اجمالی دستگاه صوتی فارسی و انگلیسی، نسبیت در زبان، رادیو و تلویزیون دو قیّم زبان فارسی، آموزش زبان خارجه در سطح دانشگاه و هم معنایی و چند معنایی در واژه های فارسی مطالب این کتاب را تشکیل می دهد.
ایرانیان در گستره فرهنگ و دانش، سابقه ای طولانی دارند. آنان با تلاش های خستگی ناپذیر، گذشته درخشانی را آفریدند و در فرهنگ انسانی، نقش عمده ای ایفا کردند. وزش نسیم آزادی بخش اسلام بر ایران و تلاقی دو فرهنگ ایرانی و اسلامی مناسبات دین و فرهنگ را به همراه داشت و ثمرات میمون و مبارکی برای بشر به بار آورد. این فرهنگ ایرانی-اسلامی پویا، غنی و گسترده بود، به طوری که مرزهای جغرافیایی را درنوردیدند و در شمال آفریقا هند و حتی اروپا راه یافت. بررسی این مناسبات و چگونگی خدمات متقابل ایران و اسلام ازبایسته های پژوهشی روزگار ماست. از همین رو دبیرخانه "دین پژوهان" با دعوت از متفکران و اندیشوران، غوررسی در این موضوع را وجه همت خویش قرار داد و در سلسله مقاله هایی که اینک پیش روی شماست زوایای این مهم را کاوید...
مجموعه حاضر چهارده مقاله از استاد کاظم مدیرشانه چی است. بعضی از این مقالات در زمان انتشار برای فارسی زبانان تازگی و اهمیت بیشتری از این زمان داشته است، زیرا آن زمان درباره کتابخانه های اسلامی یا بعض عناوین این مقالات مستقلا مقاله یا کتابی به فارسی وجود نداشت و آنچه در مطاوی کتابها چون کتاب شریف (النقض) یا در تاریخ ادبیات فارسی یا کتب شرح حال علما و امثال آن آمده بود به اجمال و بدون ترتیب زمانی و تاثیر و تاثر هریک از دیگری ذکر شده که خوشبختانه در این باره بعدا کتابهایی مستقلا و یا از عربی به فارسی انتشار یافت که از لحاظ جامعیت و دیگر جهات چون دسته بندی کتابخانه ها به: عمومی و خصوصی و در بخش نخست "عمومی" به مساجد و مدارس و خانقاه ها و در بخش دوم "شخصی" به کتابخانه های امرا، وزرا، علما، و ...، قابل توجه و حاوی اطلاعات مهمی در این راستا است. منتهی هیچ نوشته ای نیست که واجد همه اطلاعات باشد. به علاوه که همه منابع در دست همه نویسندگان نبوده و نیست...
هدف این کتاب آن است که بعضی از مسائل مربوط به زبان و همچنین علم زبان یعنی زبانشناسی را به طور مختصر و عمومی مورد بحث قرار دهد که زبانشناسی چگونه میتواند به حل این مسائل کمک کند. هدف این کتاب آن نیست که علم زبانشناسی را به طور کامل مورد بحث قرار دهد، بلکه بیشتر از کتابهای دیگر میکوشد نتایج تحقیقات زبانشناسی و تأثیرات ضمنی آن را برای جامعه ما به خواننده معرفی نماید. روی سخن این کتاب با عامه مردم است و میکوشد در خواننده نسبت به زبان نگرشی علمی به وجود آورد و نسبت به مسائل زبانی بردباری و نسبیت ایجاد کند.
این کتاب دربرگیرنده ده مقاله در حوزه زبانشناسی نوین به این ترتیب است: همبستگی زبان و اجتماع، نگاهی تازه به یادگیری زبان، مهارت در خواندن، چند نکته درباره آموزش فارسی به خارجیان مبتدی، ترجمه ماشینی، زبان و نظریه ارتباط، اصطلاحات خویشاوندی در زبان فارسی، اسم عام و اسم خاص، استعمال باید در فارسی امروز، زبان به عنوان یک رفتار اجتماعی.