در نظام فکري ايرانيان، بنا کردن شهرهاي آبادان براي پادشاهان اهميت داشته است تا آن جا که در كتب تاريخي، جغرافيايي و شاهنامه فردوسي، بناي شهر يا شهرهايي به پادشاهان نسبت داده شده است. بر اين مبنا، با محوريت قراردادن دو دسته از متون، يعني متون و روايات تاريخي و جغرافيايي از يک سو و شاهنامه فردوسي، به عنوان اثري ادبي که حاوي اطلاعات ارزشمند تاريخي است، از ديگر سو کوشيديم تا در اين مقاله با جمع‌آوري و طبقه‌بندي نمونه‌هاي مختلف و تحليل و تامل در آنها به واکاوي الگوي حاکم بر بناي شهرها در ايران باستان بپردازيم و مشخصات بنيادي شهرها و جايگاه برجسته آن را در ذهنيت گذشتگان، توضيح و تبيين كنيم. چارچوب کلي براي بررسي اين مساله در بخش نخست تحقيق، تبيين اهميت شهر و ساختن بناهاي مختلف در نظام ذهني گذشتگان است. در بخش دوم، کوشيده‌ايم تا با استخراج نمونه‌هاي مختلف، مباحث مربوط به احداث شهرها به ويژه کارکردهاي آييني شهرها، ساختار ظاهري شهرها و وجه تسميه آنها را روشن سازيم و سپس با رويکردي مقايسه‌اي و با تکيه بر تفاوت روايات تاريخي و شاهنامه فردوسي، بنيادي‌ترين علل موثر در اختلاف روايات اين دو دسته متون را مورد تامل و بررسي قرار دهيم.

منابع مشابه بیشتر ...

655b4ea2f177a.jpg

اسرار الآثار خصوصی

فاضل مازندرانی

وجه تسميه اسرار الاثارخصوصي آن است كه فاضل مازندراني كتابي به نام اسرار الاثار عمومي در شرح اصطلاحات ديني ـ فلسفي ـ عرفاني و هم چنين توضيح و بيان اعلام مندرج دركتب مقدسه و تاريخ نگاشته كه تكثير نگرديده است. كتاب ديگري با همين اسلوب در توضيح و تبيين آثار و الواح بهائي به نگارش درآورده كه جهت تمايز آن دو، كتاب اخير را «اسرار الاثار خصوصي» نام نهاده است. اسرار الاثار خصوصي شامل شرح و توضيح اصطلاحات و اعلام مندرج در آثار والواح بهائي است كه در آن علاوه بر بيان معاني لغوي و اصطلاحي بسياري از كلمات مستعمل درنوشته هاي بهائي بسياري از الواح رهبران بهائي معرفي شده محل ارسال و مخاطب هر يك از آنها مشخص گرديده است و نيز موارد متعددي از توجيهات و اصلاح كاري ها و كوشش براي برطرف نمودن تناقضات آثار بهائي در آن مشاهده مي شود. اسرار الاثار به گونه قاموس و كتاب لغت تنظيم گرديده و در ذيل هر كلمه شرح و توضيحي آورده است. و ترتيب آن از اين قرار است: جلد اول به حرف الف اختصاص يافته است . جلد دوم در باره كلماتي كه با حروف ب ـ پ ـ ت ـ ث آغاز مي گردد. جلد سوم از حرف ج تا ذ را بحث كرده است. جلد چهارم از ر تا ق و جلد پنجم را ك تا ي را شرح داده است. كتاب اسرار الاثار خصوصي از ارزشمندترين كتاب هاي مبلغين بهائي براي جامعه امر مي باشد.

64d2447b34ebe.jpg

معمای شاهنامه - جلد اول (باستان شناسی و داستان شناسی شاهنامه)

سیامک وکیلی

ویژگی اصلی این پژوهش، کنکاش باستان‌شناسانه و روان‌شناسانه درباره‌ی شخصیت‌ها و فضای اجتماعی و سیاسی داستان‌های "شاهنامه" است. به باور نگارنده: "شاهنامه دارای دو بخش است که به طور کامل با هم تفاوت دارند. ویژگی‌های ساختی، زبان شناسی، جهان‌بینی و مانند این‌ها در هر دو بخش چنان ناهماهنگ و ناهمخوانند که می‌توان گفت دارای دو اندیشه، دو استعداد، و دو پسند جداگانه و نایکدست‌اند. برای نمونه در یک بخش سستی و ناپایداری جهان، بنیان جهان‌بینی است و در بخش دیگر آزپرستی و زیاده‌خواهی اساس جهان‌بینی است و در بخش دیگر آزپرستی و زیاده‌خواهی اساس جهان‌بینی نویسنده را می‌سازد؛ ..... بر این اساس می‌توان شاهنامه را بر دو بخش جداگانه بخش‌بندی کرد بخش نخست از آغاز شاهنامه تا پایان شاهنشاهی (= امپراتوری) کیخسرو به همراه داستان رستم و اسفندیار است که شاهنامه‌ی اصلی نامیده می‌شود و بخش دوم از آغاز پادشاهی لهراسب تا پایان شاهنامه (بدون داستان رستم و اسفندیار) است که آن را شاهنامه افزوده نام نهاده‌ایم. شاهنامه‌ی افزوده نوشته‌ی فردوسی است؛ اما شاهنامه‌ی اصلی نویسنده‌ی دیگری دارد که باید برای یافتن نامش در تاریخ و تاریخ ادبیات کاوش کرد. کتابی که پیش رو دارید کوشیده تا این نظر را که کل شاهنامه نوشته‌ی یک تن نیست به اثبات برساند".

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

63f61547b25c9.jpg

سوگنامه سهراب

محمدجعفر یاحقی

داستان رستم و سهراب که از نظر استحکام و ساختار و جوهر انسانی و هنری با بهترین تارژدی های جهان پهلو می زند یکی از داستانهای فرعی شاهنامه است که هرچند در ظاهر کاملا جانبی و منتزع از جریان کلی کتاب به نظر می‌آید، با این حال در به کمال رسانیدن چهره واقعی رستم و کاووس و حتی پهلوانان کم اهمیت تری نظیر گودرز و گیو و طوس و زواره، از اهمیت والایی برخوردار است و به این تعبیر می تواند در متن حماسه ملی ایران جای گیرد. هرچند اصل داستان از یک ساختار کلی جهانی و نمونه مکرر داستان پردازی پیروی می کند و همانند آن در ادبیات کهن بسیاری از ملل جهان هست؛ با این حال تازگی، کشش و کمال این داستان "قولی است که جملگی برآنند" و این امر می تواند بیش از هر چیز به آفرینش هنری و دست مایه شاعری فردوسی بازبسته باشد...

مشاهیر ادبیات فارسی/فردوسی/آثار فردوسی
کتاب
630a222642f13.png

فرهنگ اساطیر و داستان‌واره‌ها در ادبیات فارسی

محمدجعفر یاحقی

این کتاب بر آن است تا به شیوه‌ای تحقیقی و مستند به منابع و مدارک مربوط، نشان دهد اولا فرهنگ و شعر و ادب فارسی، در ورای اشارات و تلمیحات و رموز و مظاهر گوناگون، بر چه پشتوانه سرشاری از اندیشه و ادراک تکیه دارد، دوم اینکه روشن کند درک ابعاد هنری و غنای فرهنگی آن بدون اطلاع از این اشارات و کنایه‌ها و اسرار و رموز ممکن نیست. بسیاری از علاقمندان به ادبیات هنگام مطالعه داستان و شعر با شخصیت‌ها، روایت‌ها و مکان‌هایی که در اثر آمده آشنا نیستند؛ به همین دلیل شاید نتوانند به لایه‌های عمیق‌تری از درک داستان دست پیدا کنند. بنابراین مطالعه آثاری همچون این کتاب می‌تواند روایات نهفته و اصطلاحات ناشناخته را به مخاطب بشناشاند. کتاب به شکل الفبایی طراحی شده و هر توضیح و مرجع موردنیازی به صورت مدخل ارائه شده است. در هر مدخل، مثال‌هایی از اشعار و متون ادبی ارائه شده تا درک موضوع راحت‌تر و شیرین‌تر شود.

کلیات/فرهنگ ها
کتاب