شعر فتوح در صدر اسلام از اهميت ويژهاي بر خوردار است. مطالعه در اين زمينه به تدوين مقالات و كتابهاي پرحجمي نياز دارد. زيرا اين اشعار كه بيشتر در جنگهاي قادسيه، يرموك، نهاوند و غيره سروده شده از خصايص و امتيازاتي برخوردار است كه نبردهاي سخت و جانكاهي را در راه دين خدا و اقامه توحيد بيان ميكند و علاوه بر آنكه حماسه و شور و غيرت ديني مسلمانها را در اين جنگها نمايان ميسازد، تاثير تعاليم عالي اسلام راهم در اين اشعار آشكار ميسازد و از طرف ديگر در شعر فتوح مرثيههاي جانگدازي را مشاهده ميكنيم كه با مراثي ادب عربي دورههاي ديگر از لحاظ اخلاص عمل و ايمان به پيغمبر و كتاب خدا بكلي متفاوت است و از حيث سبك هم اين سرودهها بيشتر داراي رنگ عاميانه همراه با مفاخره است و از فصاحت و شيوايي شعر شاعراني كه با فراغت خاطر، تامل و انديشه كافي اشعار استوار و محكمي ميسرايند بهره كافي ندارند.
بسط فتوحات خارجی مسلمین بخصوص فتح ایران که خداوند نیز وعده تحقق آن را داده بود در زمان خلیفه دوم که حکومت اسلامی از جهت نظامی هم به نهایت انسجام خود رسیده بود صورت عمل پذیرفت. کار فتوحات دوره خلافت او به کمک سرداران لایقی چون خالد بن ولید و ندمان و دیگران تا سال ۲۱ هجری یعنی سال فتح نهاوند که اعراب آن را فتح الفتوح نام نهادند و سراسر ایران زیر پرچم اسلام درآمد تعقیب شد. آنچه در این کتاب میخوانید منحصراً وقایع سلسله جنگهای مسلمین با سران حکومت ساسانی بویژه جنگ نهاوند است که بطور مستقل در این مجموعه ارائه شده است.
اثر حاضر تحقیقی است در باب تاریخ و تحولات و حوادث مهم گذشته شهرستان "نهاوند" و ویژگیهای جغرافیایی، آثار باستانی و مشخصات اجتماعی آن که در واقع حاصل گردآوری و استخراج مطالب متون تاریخی و جغرافیایی کهن درباره این شهر است و در سیزده بخش تدوین یافته است .در بخش نخست، جغرافیای طبیعی نهاوند توصیف شده است .بخش دوم به بررسی نام و وجه تسمیه نهاوند و قدیمترین اشارات و اطلاعات تاریخی مربوط به این منطقه مربوط میشود .بخش سوم به تاریخ نهاوند در دورههای هخامنشی، سلوکی، اشکانی و ساسانی اختصاص دارد .در بخش چهارم شهربانان نهاوند در دوران پیش از اسلام معرفی شدهاند .در بخش پنجم از آخرین نبرد مسلمانان و ایرانیان در نهاوند سخن به میان آمده است .بخش ششم درباره فرمانروایان دوره اسلامی در ناحیه جبال است .در این بخش سرگذشت نهاوند و حاکمان مستقیم یا غیر مستقیم این ناحیه از جبال در دورههای مختلف تاریخی از حاکمان عرب صدر اسلام تا دوره قاجار ذکر شده است .در بخش هفتم بعضی از حکام و امرای نهاوند در دوره قاجار معرفی شدهاند. بخش هشتم درباره آثار باستان نهاوند است .در بخش نهم دیدگاهها و نوشتههای جغرافی نگاران و جهانگردان داخلی و خارجی در مورد نهاوند گردآوری شده است .بخش دهم شامل سوانح طبیعی و حوادث سیاسی نهاوند است .در بخش یازدهم خصوصیات جمعیتی شهرستان نهاوند طی چهار دوره سرشماری تشریح شده است .بخش دوازدهم به معرفی روستاهای شهرستان نهاوند اختصاص دارد . آخرین بخش کتاب نیز حاوی شاخصها و نمادهایی از زندگی اجتماعی مردم نهاوند در نیم قرن پیش است .عکسهای رنگی و سیاه و سفید از آثار تاریخی و اماکن دیدنی و اسناد تاریخی، کتابشناسی، نمایه اسامی افراد و جایها، در صفحات پایانی جمع آمده است .در لابهلای کتاب نیز عکسها، طرحها، جداول آماری و نقشههایی مربوط به مباحث متن چاپ شده است
نویسنده در مورد علت تالیف کتاب می گوید: در این رساله نوعی از اشعار عربی را به نام موشحات مطالعه کرده و پای از دامنه مباحث کاملا فنی بیرون ننهاده ام، به علاوه تتبع اشعار مذکور تاکنون در کشور ایران سابقه نداشته و کلمه موشح نیز در نزد صاحب المعجم از حدود صنعتی از محسنات بدیعی تجاوز نکرده است....
موضوع کتاب پارسیان عربی نویس دو مقاله درباره عبدالحمید کاتب و بدیع الزمان همدانی است که توسط فیروز حریرچی تالیف شده و در سال 1345 منتشر شده است