اين مقاله به بازشناسي تصوير حلاج در آثار مولانا و واکاوي کلام مشهور «اناالحق» ميپردازد و مي خواهد نگاه مولوي را به احوال و آثار حلاج دنبال کند. مشرب حلاج که مخالفان او از آن به «اتحاد» و «حلول» تعبير ميکنند، از نظر معتقدان او بيشتر به «استغراق» تعبير ميشود. مولانا در آثارش نام حلاج را به طور مکرر ذکر کرده است. وي انديشه حلاج را در آثار خود بازتاب داده و با همه مصايبي که بر حلاج رفته، او را سربلند و سعادتمند يافته است. پژوهش حاضر نشان ميدهد که مولانا انديشه حلاج را هضم و جذب کرده است.
این کتاب دربرگیرنده منتخبی است از بهترین غزلها و رباعیهای حضرت مولانا به همراه ترجمه و تفسیر برخی کلمات و اصطلاحات تصوف اسلامی که با نسخه دیوان کبیر مصحح شادروان فروزانفر مقابله و تکمیل شده است. در مقدمه مفصل کتاب درباره مولانا و شمس و حیات مولانا مطالبی ارائه شده است.
این کتاب در سه بخش به بررسی جبر و اختیار در آثار شاعران پرداخته است. ابتدا در بخش اول به بررسی مسئله جبر و اختیار در شاعران قبل از مولوی از قبیل فردوسی، ناصرخسرو، خیام، انوری و سعدی پرداخته شده، در بخش دوم در اشعار مولوی این بحث صورت گرفته و در بخش سوم در اشعار شاعران بعد از مولوی از قبیل شیخ محمود شبستری، ابن یمین و حافظ این تحقیق انجام شده است.
لیلی و مجنون (پژوهشی در ریشه های تاریخی و اجتماعی داستان، به انضمام تلخیص و شرح لیلی و مجنون نظامی)، کتابی از ایگناتی کراچکوفسکی است که دکتر کامل احمد نژاد آن را ترجمه، تصحیح و شرح نموده است. این کتاب دربردارنده ی دو بخش است: - نخست: بخشی درباره ی داستان لیلی و مجنون و ریشه هایِ تاریخ و اجتماعی آن که ترجمه ی استاد کامل احمد نژاد از رساله ای در این باب است و بخش دوم نیز داستان لیلی و مجنون آمده است.
نظامي و آثار او در ميان كساني كه با ادب فارسي سر و كار دارند بسيار مشهور است، اما كارهايي كه درباره شناخت اثار و افكار او انجام گرفته است، با اين شهرت متناسب نيست و با همه كوششهايي كه شده، هنوز در اين زمينه كار ناكرده بسيار است. سبك شعر نظامي و معاصران او را بنيامين دو سبك خراساني و عراقي دانسته اند. اگر تقسيم سبك شعر فارسي را به سه سبك يا مكتب(خراساني، عراقي، هندي) بپذيريم، مي توان گفت كه مشخصات مكتب عراق در شعر او بارزتر است...بعضی از عناوین کتاب عبارتند از: عصر نظامي، آشنائي با نظامي، هفت پيكر، شرفنامه، نسب اسكندر، روايت ايراني، نظر نظامي، و...