در شروح مثنوی، شارحان در بسیاری موارد، نخست زمینه متن (Context) بویژه زمینه تاریخی را کاویدهاند، آن گاه به جنبه‌های دیگر متن پرداخته‌اند. می‌توان گفت یکی از دلایل فروزانفر در تألیف قصص مثنوی نیز تبیین چنین زمین‌های بوده است. امّا گاهی اوقات شارحان بی‌توجه به شگردهای مولوی درباره زمینه متن، هم در تشخیص زمینه تاریخی و هم در شرح متن گمراه و سرگردان شده‌اند. بر این اساس، در پژوهش حاضر، زمینه تاریخی یکی از حکایات مشترک مثنوی و فیه مافیه به نام «نظر کردن پیغامبر به اسیران»، را در شروح گوناگون بررسی کرده و نشان داده‌ایم. شارحان به دلیل بی‌توجهی به شگردها و تصرّفات مولوی به سه گروه تقسیم شده‌اند:1)گروهی زمینه تاریخی حکایت را جنگ بدر دانسته‌اند. 2) گروهی زمینه تاریخی حکایت را غزوه بنی نضیر و بنی قریظه دانسته‌اند. 3)گروهی هم در این باره سکوت کرده‌اند. آن گاه ضمن تحلیل نظر شارحان، علل انحراف آنان را در دو موضوع تبیین نموده‌ایم:1)حکایت مشابه در فیه مافیه 2)ساختار حکایت و خلاقیت مولوی.

منابع مشابه بیشتر ...

60782d714c265.jpg

راهنمای جامع تخت جمشید (توصیف دقیق آثار همراه با نقشه و تصویر و گزیده کتاب شناسی هنر هخامنشی)

علیرضا شاپور شهبازی

در کتاب حاضر قسمت‌های مختلف بناهای متعدد "تخت جمشید "توصیف و تشریح شده است .در ابتدای کتاب زمینه تاریخی موضوع یعنی پادشاهی هخامنشی به دست داده شده که از این مطالب تشکیل شده است1 : سازندگان تخت جمشید، 2 دولت هخامنشی، 3 پارسه (پرسه پلیس) یا "تخت جمشید "و نام‌های دیگر آن، 4 جایگاه شهر "پارسه ."در بخش بعدی و اصلی کتاب بخش‌های مختلف بنای تخت جمشید، با این مشخصات توصیف شده‌اند1 : باروی تخت جمشید، 2 مدخل اصلی و سنگ نبشته‌های داریوش، 3 پلکان‌های ورودی، 4 "دروازه ملل"، 5 تخت سنگ حوض مانند، 6 حیاط آپادانا، 7 کاخ باد (آپادانا)، 8 کاخ ویژه داریوش، 9 "کاخ ه‌"، 10 کاخ خشایارشا، 11 "کاخ ج"، 12 "کاخ د"، 13 "حرمسرا " یا "اندرون"، 14 "کاخ سه دری "یا "تالار شورا"، 15 خزانه تخت جمشید، 16 کاخ صد ستون یا "تالار تخت"، 17 دروازه نیمه تمام، 18 استحکامات و کتیبه "دیوان"، 19 چاه سنگی، 20 آرامگاه اردشیر دوم و سوم .کتاب همچنین از 3پیوست برخوردار است که عبارت‌اند از" :مدخل اصلی"، "در باب حجاری‌ها و ساختمان‌ها "و "مقیاس‌ها و اعداد در تخت جمشید ."گزیده کتاب‌شناسی، فهرست نقوش و تصاویر، فهرست الواح، تصاویر و نقشه‌های متعدد از بناها و آثار معرفی شده در متن و بالاخره نمایه که پایان بخش کتاب است .

601a9e92eca03.jpg

سنگسار ناقدان

جونا راسکین

این مختصر مقدمه‌ای است بر کتابی بنام The Mythology of Imperialism به قلم جونا رسکین که درباره ردیارد کیپلینگ، جوزف کانراد، ای. ام. فارستر، دی. اچ. لارنس و جویس کاری و آثارشان نوشته شده است. کتاب توسط محبوبه مهاجر در سال 1351 ترجمه شد و انتشارات شبگیر آن را به چاپ رساند.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

57c0a51d96938.PNG

تحليل و بررسي مفاهيم سبک در شعر شاعران پارسي‌گوي تا اوايل قرن نهم

احمد رضایی

اگر ديوان‌هاي شاعران زبان فارسي را از نظر توجه به مفاهيم و اصطلاحات ادبي، بررسي کنيم، در مي‌يابيم آنان در خلال اشعارشان درباره بسياري از اصطلاحات و مفاهيم ادبي نظر داده‌اند، جالب اينکه ديدگاه آنان، يا با نظر منتقدان و صاحبنظران ادبي يکي است يا به آن بسيار نزديک است، اما متاسفانه کمتر بدان توجه شده و گويا روش بر اين بوده و هست که مسائل ادبي تنها از منظر ناقدان نگريسته شود نه از ديدگاه خالقان آن. در حالي که به نظر مي‌رسد، يکي از راه‌هاي درست درک مفاهيم و مسائل ادبي، بررسي و تحليل آنها از ديد شاعران و نويسندگان به عنوان خالقان و مولفان آثار ادبي، است. پژوهش حاضر مفاهيم و اصطلاحات مرتبط با سبک را در آثار شاعران پارسي زبان ـ تقريبا به صورت کامل ـ تا اوايل قرن نهم بررسي کرده است، دراين تحقيق ضمن تبيين اهميت مفهوم سبک، اصطلاحاتي را که ناظر بر اين مفهوم است، تحليل کرده‌ايم، اين اصطلاحات، که مي‌توان گفت قديمترين آنها طرز، در اشعار بازمانده از صايغ هروي است، عبارتند از: طرز، طريق، نمط، طور، شيوه و راه. نکته درخور تامل اينکه خود اصطلاح سبک در اين دوران رايج نبوده است، شاعران هنگام کاربرد اصطلاحات مذکور، ابتدا از شاعران پيشين که به نظر سبکشان در خور تقليد است ياد کرده سپس سبک (طرز، طريق و شيوه) خويش را برتر از آنان دانسته‌اند، در بيان ويژگي‌هاي سبک خود تنها به صفاتي مانند: غريب، عجيب، نادر و نظاير آن اکتفا نموده و مختصه ديگري که به صورت عيني نمودار سبک آنان باشد، ياد نکرده‌اند، گاهي نيز بررسي سبک ناظر بر محتوا و درونمايه آثار است که مي‌توان در اين حيطه از خاقاني و سعدي ياد کرد.

پژوهش‌ها/پژوهش‌ در شعر و شاعران پژوهش‌ها/سبک شناسی و مکتب‌های ادبی
مقاله
575f2bb411c71.PNG

مقایسه ساختار حکایت «نظر کردن پیغامبر اسیران را» در مثنوی و فیه ما فیه

احمد رضایی

مطالعات نشان می‌دهد، درمثنوی معنوی و فیه مافیه، 12 حکایت مشترک وجود دارد. از آنجا که تحلیل همه حکایت‌های مشترک در مقاله‌ای واحد امکان‌پذیر نیست، به نظر می‌رسد اولین حکایت فیه ما فیه یعنی «نظرکردن پیغامبر اسیران را» که در دفتر سوم مثنوی نیز نظیر آن دیده می‌شود، از بسیاری جهات مانند زمینه متن، در هم آمیختن زمینه‌های تاریخی، کنش‌ها، خلاقیت مولوی و ... بیشتر در خور تأمل باشد. مولوی با در آمیختن دو زمینه متفاوت جنگ بدر و خندق، دو حکایتی را پدید آورده که در نقش‌های آغازین، انواع فرایندهای رفتاری، ذهنی و کلامی مشترک‌اند؛ اما در فیه ما فیه با افزودن یک ایپزود، گفت و گوی شخصیت‌ها و در نتیجه برخی نقش‌ها را گسترش داده، و حکایتی متفاوت ساخته است. پژوهش حاضر ضمن بررسی زمینه تاریخی حکایت مذکور، به تفصیل، به مقایسه کنشها و نقش‌ها و دگرگونی آنها، تحلیل کنش‌ها بر اساس انواع فرایندهای فعلی، بررسی شخصیت‌ها بر اساس دیدگاه گریماس، بررسی جزئیات و ویژگی‌های حکایت، صفات و ویژگی شخصیت‌ها، صحنه‌پردازی و گفت و گوها در فیه مافیه و مثنوی پرداخته و میزان خلاقیت مولوی یا تصرفات وی را با توجه به ساختار متن نشان داده است.

مشاهیر ادبیات فارسی/مولوی/پژوهش درباره مولوی
مقاله