انديشه حافظ بر خلاف آنچه که حافظشناسي سنتي ارايه ميدهد، شالودههاي استواري دارد که شرح و گزارش شعر حافظ بدون دخالت دادن آنها، به نتيجه مطلوب و موجهي دست نخواهد يافت. اين بني آنها که در حقيقت همان دغدغهها و دل مشغوليهاي روزانه حافظ است و استخوانبندي تفکر او را تشکيل ميدهند، در شعر حافظ متعدد است اما از آن ميان ميتوان چهار شالوده و بنيان اصلي آن را بدين گونه برشمرد: انديشيدن به مرگ و ناکامي انسان، جبر گرايي، هستيشناسي شکاکانه، لذتجويي و هدنيسم.
مجموعه حاضر مشتمل بر مقالاتی از نگارنده درباره راز سعادت و جاودانگی انسان است که عمدتا بهرهگیری از مطالب علمی، دینی و ادبی نگاشته شدهاند .برخی از مقالات از این قرارند" :در مقوله شناخت"، "بار امانت"، "راز هستی"، "علم آزاد و علم در بند"، "غم زبان"، "پرواز به ابدیت"، "غم عشق "و "انسانم آرزو است ."مقالات یاد شده از سال 1370به بعد به تدریج در روزنامه اطلاعات چاپ شده است .
این کتاب خواننده را از طرز اندیشه حکمای اسلامی درباره جسم و جوهر و عرض و صورت و آسمان و زمین و فرشتگان جان و خرد که زبرسوی این جهانند آگاه می سازد. و حقیقت مبدا و معاد و حشر و نشر و بعث و میزان و صراط و دوزخ و بهشت و جز آن را آشکار می کند و پایه عقاید را بر اساس استوار می نهد و ره پروردگار گیتی و دادار جهان را بر پویندگان آسان می سازد. نگارنده در این نقد جز دوره مباحث فلسفی از آغاز هستی تا روز رستاخیز که ویژه دیگر کتب فلسفی است پژوهشهای دانایان درباره مراحل پس از مرگ را گرد آورد. و در هر بحثی تا حدود توانایی از افکار شعرای عالیقدر که بدانها استناد توان کرد مایه گرفت؛ و سره آنرا با ذکر مآخذ دست داد.
رسول آفتاب (مولوی از شریعت تا شوریدگی) تألیف محمود درگاهی، این کتاب، شامل دو بخش نثر و نظم میشود؛ بخش نثر دربارۀ زندگی و اندیشۀ مولاناست و بخش دوم گزیدۀ غزلیات او را دربر میگیرد. در بخش نخست، با عنوان مولوی از شریعت تا شوریدگی به بررسی ماجرای دیدار و دلدادگی مولانا و شمس و تبعات آن پرداخته و در ادامه، برخی از اندیشههای عرفانی، دینی و اجتماعی مولانا را مورد نقد و بررسی قرار داده است. نگارنده که چندان همسویی با فضای فکری و سیرۀ مولانا و مطلف صوفیان ندارد، بیشتر دربارۀ نقد و رد اندیشۀ او و دیگر صوفیان سخن گفته است و در توجیه و شیوۀ نقد خود میگوید در این کتاب اگر در کنار اقرار به عظمتهای مولوی به کاستیهایی در آیین او انگشت میگذارد، ناشی از این حقیقت است که مانند بسیاری از مردم زمانۀ خود در چنین روزگاری (روزگار بمب اتم، فقر و بیعدالتی) نمیتواند خود را به سیل خروشان اندیشههای صوفیانه بسپارد، زیرا در این روزگار چنین کاری را دور از شأن انسانی و اجتماعی خود تلقی میکند و نقد و نکتهگیری از آن را یک فریضۀ فرهنگی، اعتقادی و انسانی برای خویش! میداند، اما برای آنکه انتقاد از آیین مولوی مستحکم و متکی بر معیار دینی بوده باشد، آن را بر اندیشه و آرای دو متفکر برجستۀ دین و عرفان؛ یعنی اقبال لاهوری و علی شریعتی عرضه کرده است! مهمترین مطالب و عناوینی که در بخش مورد بحث مورد بعضا مورد نقد قرار گرفته عبارت است از: دیدار مولوی و شمس؛ مولوی پیش از دیدار و بعد از دیدار؛ تولد دوبارۀ مولوی؛ عشق آیین نو مولوی؛ خودشکنی و نفی خویش؛ سماع، سرود و دست افشانی، هستی شناسی مولوی؛ زندگی؛ مرگ و رستاخیز از نگاه مولوی؛ شادی و غم، معیشت و نان از نظر مولوی؛ جبر و اختیار و برخی اندیشههای خیام وار, انسان در شعر مولوی؛ وحی، دین، پیامبران، ادیان، مذاهب و اندیشهها در تعبیر مولوی؛ مولوی و ابلاغ؛ انتقادهای اجتماعی مولوی؛ مولوی و قدرتها؛ حماسه مولوی؛ هنر و شاعری؛ شیوۀ نقادی مولوی. در بخش دوم، 200 غزل مولانا را گزینش نموده و میگوید در گزینش غزلها کوشیده است که محتوای آنها با مباحث بخش نخست کتاب همسو و هم جهت باشد. در پایان کتاب، برخی از واژهها، تعبیرها و بیتهای دشوار غزلها را به ترتیب، شرح و توضیح داده و فهرست منابع را در پایان بخش اول درج کرده است.
موضوع کتاب طلایه دار طریقت، نقد و شرح شعر و اندیشه سنایی با گزیده ای از حدیقه الحقیقه با مقدمه و توضیحات محمود درگاهی است که توسط نشرهای ستارگان و خواجوی کرمانی در سال 1373 به چاپ رسیده است