متن دیوان حافظ هرگز از اختلافات مختصر قضاوتی و ذوقی خالی نیست چنانکه زمین از لرزش. تنها کاری که محققان و مصححان می توانند در این میان انجام دهند، از بین بردن اغلاط و اشتباهات فاحش است. مولف این کتاب، دکتر مسعود فرزاد نیز از اظهارنظر ذوقی پرهیز کرده و سعی داشته تا قضاوت بیغرضانه و منطقی درباره قرائتهای مختلف مضبوط داشته باشد و در مواردی با کمک درکی که از مطالعه چندین ساله حافظ داشته برخی کلمات و عبارات را قبول یا رد کرده است. یکی از مسائل عمده دکتر فرزاد درباره کلمات حافظ، تفکیک مسائل متنی از یکدیگر بوده تا یادداشت تصحیحی مجزایی برای هر یک از آن موارد که خود شامل چند قرائت مختلف بوده امکانپذیر گردد. تلاش وی دو جنبه داشته: یکی آنکه قرائت صحیح کلمه را در شعر از میان دیگر قرائتها پیدا کند و دیگر آنکه غزلهای اصیل را از غزلهای مشکوک یا مردود تمییز دهد. مولف از تحقیق قبلی خود درباره اصالت غزلهای حافظ با نام «جامع نسخ حافظ» که مقابله دوازده نسخه خطی و چاپی بوده در این کتاب استفاده کرده است. همچنین وی بعد از هر غزل مطالبی درباره مشکوک یا منسوب بودن غزل به حافظ بیان کرده و سپس یادداشتهای تحقیقی خود را آورده و اگر نکته ای راجع به تصحیح کلمات وجود داشته قبل از این یادداشتها با عنوان کلیات ذکر کرده است. این اثر تحقیقی در دو جلد توسط انتشارات دانشگاه پهلوی شیراز در سال 1349 شمسی به طبع رسید. جلد اول شامل غزلهایی با قافیه «الف» تا «ز» شامل 400 غزل و جلد دوم «س» تا «ی» شامل 338 غزل است.
دکتر صلاح الدین منجّد از محققان دانشمند و پرکار عرب است که در محافل علمى و ادبى به خوبى شناخته شده و آثار مطبوع وى چه مؤلفات شخصى و چه کتبى که به تصحیح و تحقیق وى منتشر شده، فراوان است. دکتر منجد اهل سوریه بوده که سالها در قاهره اداره قسمت نسخههاى خطى اتحادیه عرب را بر عهده داشته است. این رساله (ترجمه فارسی) نام اصلی اش قواعد تحقیق المخطوطات است که به زبانهاى گوناگونى ترجمه و در آن، حدود کار تصحیح و تحقیق به دقت تعیین شده و تمام نکاتى را که هر محقق باید در کار تصحیح رعایت کند، آشکارا و با ذکر مثال بیان گردیده است.
ایرج افشار (۱۶ مهر ۱۳۰۴ تهران - ۱۸ اسفند ۱۳۸۹ تهران) پژوهشگر فرهنگ و تاریخ و ادبیات فارسی، ایرانشناس، کتابشناس، نسخهپژوه، نویسنده و استاد دانشگاه بود. افشار سابقه تدریس در دانشگاههای داخل و خارج کشور از جمله: دانشگاه برن (سوئیس)، دانشگاه ساپورو (ژاپن) و دانشگاه تهران را داشت. مقالات و پراکندههایی که در این کتاب آمده، نوشتهها و یادداشتهایی است که اغلب آنها به طور قلمانداز در سفرهای ایشان از سال 1331 به بعد نوشته شده و بسیاری از آنها در مجلههای «یغما» و «راهنمای کتاب» چاپ شده است. در واقع میتوان این کتاب را به نوعی از ایرانشناسی دانست و در این مجموعه گوشههایی از آن گفته شده است.
وقتیکه شاعر بودم مجموعه شعری است از مسعود فرزاد که در سال 1321 توسط چاپخانه مرکزی منتشر شده است.
بطور خلاصه شاید بتوان گفت کسی که این کتاب را در دست داشته باشد: اولا- بزرگترین مجموعه متن منسوب به حافظ را که تاکنون جمع آوری شده است (اعم از غزل و غیرغزل) در اختیار دارد. از آن گذشته در مورد هر شعرتمام (اعم از غزل و غیر غزل) بزرگترین عده ابیات مختلف منسوب به آن در دسترس او خواهد بود. ثانیا- در این کتاب هر کلمه در هر شعر (اعم از غزل و غیر غزل) مورد مقایسه با همه قرائتهای علی البدل که در منابع دوازده گانه مولف برای آن ضبط شده بود قرار گرفته و تا آنجا که قضاوت مولف یاری میکند صحیح یا لااقل اصح تشخیص داده شده است. ثالثا- همه اشعار این مجموعه اعم از غزل و غیر غزل به سه گروه اصیل و مشکوک و مردود تقسیم شده اند. بالنتیجه خواننده میداند که گزارش تحقیقی مولف درباره اینکه مثلا فلان غزل یا قصیده یا رباعی متعلق به حافظ است یا نیست از چه قرار است.