کتابخانه مجازی ادبیات

عبدالقادر بیدل شاعر ترک‌نژاد پارسی‌زبان دیار هند با داشتن گونه‌های مختلف شعر ـ چه از رهگذر شکل و چه از لحاظ محتوا ـ در سرزمین هند، افغانستان، ایران و تاجیکستان، به نحو حیرت‌انگیزی از شهرت خاص بهره‌مند است. بیدل بی‌شک بین شاعران حوزه‌های زبان دری با بینش کاملاً تازه و گویش بی‌مانند، جلوه‌گری دارد. در اشعار وی نغمه‌های آکنده از معانی تازه و اندیشه‌های دقیق انعکاس یافته است. در فصل اول این کتاب درباره زندگینامه، شاعری، سبک شعر و آثار بیدل دهلوی این شاعر و بزرگ‌مرد ادب و عرفان پرداخته شده و در فصل دوم شرح مختصر و معلومات در مورد صنعت تلمیح و بعد به حساب حروف الفبا موضوع تحقیق پیش گرفته شده است.

مرزبان‌نامه کتابی است مشتمل بر حکایات و تمثیلات و افسانه‌های حکمت‌آمیز که به طرز اسلوب کلیله و دمنه از السنه وحوش و طیور و دیو و پری فراهم آورده‌اند. ظاهراً اصل کتاب در اواخر قرن چهارم هجری به لهجه قدیم طبرستانی در مازندران تألیف شده و وضع آن منسوب است باصفهبد مرزبان بن رستم بن شروین از ملوک طبرستان از آل باوند که سلسله معروفی است در تاریخ آن مملکت. که بعدها «سعد الدین وراوینی» آن را از زبان طبری به فارسی دری نقل داد. این اثر یکی از آثار ارزنده زبان فارسی است که در نیمه اول قرن ۱۷ میان سال‌های ۶۱۷ تا ۶۲۲ از زبان طبری باستان به زبان پارسی دری نوشته شد. مرزبان‌نامه از جمله شاهکارهای ادبیات فارسی و مازندرانی در نثر مصنوع مزین است و می‌توان آن را سرآمد همه آنها تا اوایل قرن هفتم دانست. بسیاری از موارد مرزبان‌نامه از حد نثر مصنوع متداول گذشته به شعری دل‌انگیز بدل گشته است. در ضمیمه این کتاب نیز رساله «الترجمان عن کتاب المرزبان» تألیف شیخ محمدعلی معزی دزفولی آورده شده است.

اوايل قرن ششم هجري در تاريخ ادبيات ايران( بويژه در شعر فارسي) نقطه عطفي محسوب مي‌شود. سنايي غزنوي، شاعري اندرزگو، شريعت‌مداري عرفان پسند با همه ابتکارات و نوآوري‌هاي ادبي از لحاظ انديشه، در راس هرم تحولات ادبي قرار دارد. از طرف ديگر مهم ترين شخصيتي که در همين اوان، هم عصر و هم ولايتي سنايي، انديشه آميختگي دين و عرفان را بنيان نهاد و در تکامل انديشه سنايي، تاثير شگفت‌انگيزي گذاشت «امام ابو حامد محمد غزالي» است. اين مکتوب، سيري در انديشه‌هاي عرفاني غزالي و سنايي با تاکيد بر خلاصه انديشه‌هاي غزالي در اثر «اربعين في اصول الدين» و «حديقه الحقيقه» سنايي است. انديشه‌اي که بر گرفته از قرآن و شريعت اسلامي آراسته به رنگ و ديباي عرفاني است. با توجه به محدوديت تحقيق تنها چند ويژگي مهم عرفاني ـ که سنايي براي سالک خود توصيه مي‌کند ـ بررسي شده است.