کتابخانه مجازی ادبیات

نام این مثنوی «قِران سَعدین» است که معنی لفظی آن عبارت است از مقارنه‌ی دو اختر یا ستاره‌ی سعد. این منظومه درباره‌ی برخورد و رویارویی معزالدین کیقباد (جانشین غیاث الدین بلبن و پادشاه دهلی) است با پدرش بغراخان. معزالدین کیقباد پس از آنکه به شاهی رسید، به لهو و لعب پرداخت. برای همین پدرش، بغراخان، از بنگال راهی دهلی شد تا او را از راه ناراست بازدارد، که کیقباد جوانی کرده و لشکر در برابر پدر آراست. اما هنگام رویارویی دو طرف، مخاصمت از میان برخاست و آشتی برقرار شد. امیرخسرو دهلوی، شاعر بزرگ فارسی سرای هندوستان، از این رویارویی تعبیر به «قران سعدین» کرده و شرح آن را در قالب منظومه‌یی به همین نام در سال ۶۸۸ هجری قمری به نظم درآورده است.

این پایان نامه بررسی کوتاهی است در زندگینامه نظامی و امیرخسرو دهلوی و همچنین اشعار خسرو و شیرین و شیرین و خسرو. در این رساله دویست بیت از خسرو و شیرین نظامی و دویست بیت از شیرین و خسرو امیرخسرو دهلوی در دو داستان مشابه انتخاب و به بررسی صنایع ادبی آنها پرداخته شده است.

این مجموعه دربرگیرنده‌ی 65 مقاله‌ی دومین همایش پژوهش‌های ادبی است. این همایش در سال 1381 به همت مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس و با همکاری انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی و دانشگاه الزهرا برگزار گردید. مقالات عرضه شده در این مجموعه "زبان و ادبیات ایران باستان"، "ادبیات فارسی کلاسیک"، "ادبیات معاصر"، "زیباشناسی و بلاغت"، "نقد ادبی و ادبیات تطبیقی"، "زبان و ادبیات فارسی در خارج از مرزها"، "مطالعات زبان‌شناسی".

شعر و مثل همسايه ديوار به ديوارند، شاعران و نويسندگان همواره براي آنكه به لطف و شيريني و رسايي كلام خود بيفزايند، از مثل بهره جسته‌اند، بسياري از مثل‌ها نيز حاصل رواج اشعار معروف شاعران و نويسندگان فارسي زبان است. اين تعامل بر غناي ادب فارسي افزوده و زبان مردم را غني و پرمايه ساخته است. در اين مقاله پس از ارايه تعاريف مثل، ويژگي‌هايي چون ايجاز، جنبه‌هاي تشبيهي و استعاري، كاربرد مردمي و رواج، آهنگ، جنبه‌هاي پند و اندرزي، جنبه‌هاي تجربي مثل‌ها و رسايي و فصاحت آنها تشريح مي‌شود تا بدين ترتيب شباهت و نزديكي مثل را به شعر نشان دهيم. براي آنكه جايگاه امثال منظوم و ارسال مثل را ميان انواع مثل دريابيم، با انواع مثل از نظر ساخت زباني، ريشه‌هاي داستاني و غير داستاني، درون‌مايه و محتوا، زبان و بيان، رواج و قدمت، آشنا مي‌شويم. سپس مثل‌هاي منظوم معرفي و ابعاد گوناگون آن بررسي مي‌شود. پس از آن به كاركرد مثل در شعر شاعران از طريق ارسال مثل اشاره مي‌شود و تفاوت ارسال مثل با تمثيل، اسلوب معادله، تضمين، تلميح و كلام جامع تبيين مي‌گردد. در اين بخش مولف مي‌كوشد شباهت‌هايي را كه موجب برخي اشتباهات شده است، از طريق بيان تفاوت‌هاي باريك ميان ارسال مثل و موارد ياد شده نشان دهد. در پايان مقاله شيوه‌هاي خاص شاعران در مثل آوري و ارسال بيان مي‌شود.