کتابخانه مجازی ادبیات

(از مجموعۀ 7 جلدی)در آخرین جلد از بخش نخست مجموعه "فرهنگ خراسان"، شرح حال و آثار و اقدامات 351نفر از مشاهیر و رجال علمی سیاسی، تاریخی، مذهبی، اجتماعی و ادبی مشهد، از نیمه حرف "م "تا "ی "آمده که برخی از آنان عبارت‌اند از :محمد بن حسن ابو جعفر طوسی (شیخ الطائفه)، محمد بن حسین عاملی (شیخ بهاء‌الدین)، محمد بن علی ابو جعفر صدوق (شیخ صدوق)، محمد بن علی عمادالدین، محمد تبادکانی، محمد بن محمد خواجه نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد غزالی طوسی، محمود جم، محمود حلبی مشهدی، محمود خان ناصرالملک، سلطان محمود غزنوی، محمود فرخ، محی‌الدین طوسی، مرتضی مطهری، مرشد قلی خان، مسعود میرزا ظل‌السلطان، مسیح تهرانی، ملکشاه سلجوقی، منوچهر اقبال، موسوی عزالدین زنجانی، مهدی غروی اصفهانی، مهدی خراسانی واعظ، نادرشاه افشار، ناصرالدین شاه، نورالله شوشتری، واعظ طبسی، هارون الرشید، هاشم نجف‌آبادی، یعقوب لیث صفاری، و یونس اردبیلی .صفحات پایانی به فهرست منابع، فهرست مطالب و نمایه اسامی اختصاص دارد .

(از مجموعۀ 7 جلدی)در جلد ششم از بخش نخست مجموعه "فرهنگ خراسان "شرح احوال، آثار و اقدامات 465تن از مشاهیر مشهد، از ادامه حرف "ف "تا نیمه حرف "م " براساس نام کوچک افراد فراهم آمده برخی از آنان بدین قرارند : فضل بن محمد طوسی، فیض‌الله تفرشی، قحطبه بن شبیب، گوهرشاد، مامون عباسی، موید آی آبه، مویدالاسلام، مویدالملک طوسی، حاج شیخ مجتبی قزوینی، محدث ارموی، محسن صدرالاشراف، محسن فیض کاشانی، محقق واعظ، محمد خدابنده، محمد باقر داماد (میرداماد)، محمدباقر رضوی، محمدباقر مجلسی، محمدتقی بهار، محمدتقی جعفری، محمدتقی مصطفوی، محمدخان شیبانی، محمدخان قاجار، محمدخان دولو، محمدرضا شاه و مشهد، شهید محمدرضا سعیدی، محمدشاه قاجار، محمدعلی حزین، محمد قوام‌الدوله، محمدکاظم آخوند خراسانی، محمدکاظم ملک‌التجار، محمدمحسن آغابزرگ تهرانی، محمدمهدی استرآبادی، محمدمهدی بحرالعلوم، محمدمهدی شهید، محمد ولی خان اسدی، محمد ولی میرزا، محمدهادی میلانی، محمدهمایون تیموری، و محمد بن حسن حر عاملی .در پایان نمایه اسامی و جاها درج گردیده است .

این کتاب حاوی اطلاعات جالبی درباره برخی آثار باستانی لرستان از جمله پل «شاپوری پل کشکان»، «پل دختر»، پل «گاومیشان»، قلعه خرم آباد، عمارت صخره ای «کبکان»، دژ تاریخی «مُنگره» و ... است و اشاره مؤلف به فروش اشیای عتیقه نیز جالب است؛ زیرا متوجه می شویم متجاوز از ۱۰۰ سال پیش غارت آثار باستانی لرستان شروع شده که متأسفانه هنوز هم ادامه دارد هر چند در مقیاس کمتری. لرستان یکی از مناطق باستانی ایران است که در چند هزار سال گذشته، همواره شاهد تمدن های درخشانی بوده است، آثار دهات، شهرها، جاده ها، پل ها و دژهای باستانی، همه گواه بر این مدعاست، اما با این حال، لرستان هنوز ناشناخته مانده و مسلم است شناخت آن و یا هر منطقه دیگر از این سرزمین پهناور، نیاز به مطالعه همه جانبه و همکاری متخصصین رشته های مختلفی چون باستان شناسی، تاریخ، مردم شناسی، جامعه شناسی، جغرافیا و ... دارد. چنان که باستان شناسان و مورخین می توانند از طریق حفاری و بررسی اسناد و مدارک به چگونگی روند تغییر و تحولات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و دینی کشورمان پی ببرند، در این رابطه، مطالعات مردم شناسی و جامعه شناسی برای شناخت اوضاع کنونی لرستان و برنامه ریزی های آینده ضروری است، چرا که هم اکنون شاهد تغییر و تحولات بزرگی در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و دینی و ... هستیم و در مجموع می توان گفت که لرستان وارد عصر جدیدی شده که در مقایسه با یک قرن پیش کاملاً متفاوت است. تاکنون مطالعات باستان شناسی به طور بسیار محدود، فقط در چند محل صورت گرفته است، که در این میان، اطلاعات قابل ملاحظه ای درباره دوره پیش از تاریخ کسب کرده ایم، با این حال، هنوز مطالعات عمیق و گسترده ای در زمینه دوره تاریخی صورت نگرفته و آثار باستانی مربوط به عیلامیان، کاسیت ها، مادها، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان، ساسانیان و دوره اسلامی که پیشینه تاریخی ما را تشکیل می دهند در انتظار کاوش و بررسی مانده اند، از طرفی مطالعات تاریخی به ویژه از آغاز دوره اسلامی به نسبت شواهد و مدارک موجود از قبیل کتاب ها، احکام، قباله ها، وقف نامه ها و سنگ نبشته های گورستان ها دقیقاً بررسی نشده اند. این رساله به وسیله یکی از مأموران قاجار تحت عنوان جغرافیای لرستان در سال ۱۳۰۰ ق. و گویا به فرمان ناصرالدین شاه نگاشته شده است. اصل رساله در کتابخانه ملی نگهداری می شود و چاپ فعلی از روی همین نسخه است.

اهمیت فرهنگ‌های لغت و اصطلاحات در تقویت مبانی زبان ملی و غنای آن بر کسی پوشیده نیست. این فرهنگ در دو نسخه خطی متعلق به مصحح چهار اصطلاح دارد که در نسخ خطی و چاپی این کتاب دیده نمی‌شود و همچنین در این چاپ 124 اصطلاح آمده که نسبت به تصحیح محمود کتیرایی، 16 اصطلاح اضافی را داراست. این کتاب افزون بر فرهنگ اصطلاحات، بیان‌کننده بسیاری از رفتار و کردار و روابط افراد مختلف اجتماع است و یکی از منابع شناخت فرهنگ ملی محسوب می‌شود. این کتاب کوچک تاکنون به نُه اسم و به نفر نسبت داده شده است: میرزا آقا، میرزا حبیب‌الله لشکرنویس، شریعتمدار تبریزی.