چندی پیش در یکی از روزنامهفروشیهای «میدان انقلاب» در تهران روی پیشخوان دستفروشی چشمانم به کاری بس زیبا افتاد. آن را برداشتم و نگاه کردم. یادمانی بود که نام «فرهنگ لغات و ترکیبات شاهنامه» از داریوش شامبیانی. نیک در آن نگریستم. هر چه از آغاز و میان و پایان آن برگهایی را نگاه کردم، بیشتر شادمان شدم. آری این همان چیزی بود که سالهای سال به دنبالش میگشتم. در آن جا بیش از آن نمیشد یادمان ارزشور و گرانسنگ یادشده را بررسی کرد. چند نمونه از آن خریداری کردم و با خود به خانه بردم. در همان روز به بررسی و پژوهش در آن پرداختم. کاری است براستی زیبا و یگانه! تا کنون بسی فرهنگ شاهنامه دیده بودم. لیک این چیزی دیگر است! شاهکاری است براستی یکتا و بیمانند!
در گفتارهای این کتاب از پانزده دریچه به فردوسی و شاهنامه او نظر شده است. مباحثی که در این کتاب مطرح شده، عبارتند از: تاریخ تألیف شاهنامه و زندگی فردوسی، ترکیب شاهنامه، مدارک و پیشینیان فردوسی، فردوسی و دقیقی، اقتباسها، استطراد غنایی، جهانیبینی و ایمان فردوسی، میهن، شاه و فرّ، پهلوان و پهلوانی، جنگ، پندارها و رفتارها، برخی از ویژگیهای هنری شاهنامه، همانندیهای شاهنامه با ادبیات جهان.
کتاب پژوهشی در شاهنامه، بخش دوم از داستان سام و زال، نخستین تجربیات دینی در فرهنگ ایران است که توسط منوچهر جمالی نگاشته شده است