در اين مقاله با در نظر گرفتن نظريههاي ياكوبسن، زبانشناس و يكي از صورتگرايان معروف، به بررسي شعر«مست و هشيار» پروين اعتصامي به عنوان نمونهاي ازشعر كلاسيك فارسي پرداخته شده است. با توجه به اينكه به عقيده اين منتقد و ساير صورتگرايان، متن ادبي قبل از هر چيز مجموعهاي از پديدههاي ويژه زباني است، شعر مورد نظر از لحاظ ويژگيهاي ساختاري و چه گونگي توازن موجود در شعر، ويژگي دستوري به ويژه در بررسي افعال و ساختار دستوري، ويژگي آوايي ناشي از وجود قافيهها، رديفها و سرانجام ويژگي واژگاني از لحاظ تكرار كلمات و دامنه معناشناختي آنها مورد مطالعه قرار گرفته است. بررسي انجام شده نشان ميدهد كه پديدههاي ويژه زباني در ايجاد تقابل و رويارويي دو شخصيت موجود در شعر و برجستهسازي محتواي آن نقش بسزايي دارند.
سلیم نیساری در مقدمه کتاب در مورد دلیل گردآوری این مطالب می گوید: وقتی که چاپ کتاب "درس انشای فارسی" را آغاز می کردم به فکرم رسید که دفتری از بهترین نوشته های دانش آموزان کشور نیز تهیه و منتشر کنم. برای اینکه مقایسه ای بین نوشته ها به عمل آید و در ضمن تنوعی هم بین آنها موجود باشد و ذوق و سلیقه و طرز فکر هر دانش آموز نیز معلوم گردد عنوان "در برابر...؟" انتخاب گردید و به اطلاع دبیران محترم انشاء رسید تا نوشتن این موضوع را به دانش آموزان خود تکلیف بدهند و بهتریم نوشته ها را برای چاپ ارسال فرمایند.
نثر در لغت به معنی پراکندن است و در عرف ادیبان به معنی عام کلمه سخنی است که به بند وزن و قافیه نیاید مانند سخنانی که مردم در گفتگو های عادی خود به کار می برند و با آن کتاب و نامه می نویسند. این گونه سخن در صورتی ارزش هنری دارد که از سطح معمولی و عامیانه بالاتر و دارای فصاحت و بلاغت باشد. پس نثر به معنی خاص (نثری که ارزش ادبی و هنری دارد)سخنی سنجیده و زیبا و غیرمنظوم است. نثر یا ساده است و در آن صنعتی دیده نمی شود و یا به صنایع بدیعی آراسته است. در صورت اول نثر را مرسل و در صورت دوم مصنوع می گویند. در ادبیات امروز نثر هر قدر ساده و شیرین و زیبا باشد ارزش هنری بیشتری دارد. نثرهای ادبی سنگین و عالی ادبیات فارسی در گذشته گلستان سعدی و کلیله و دمنه و نظایر آنها بوده است و امروز گرچه ما نمونه ای عالی مانند گذشته نداریم ولی در میان استادات و نویسندگان هستند کسانیکه نثر ساده و زیبا دارند...
این کتاب شامل دو بخش متمایز است؛ اما پیوند بین این دو از آنجا نشئت میگیرد که در هر دو بخش دیدگاه زبانشناسان درباره ادبیات و بهویژه شعر مورد نظر قرار گرفته است. بخش اول به یکی از مسائلی اشاره دارد که از دیرباز مورد توجه ادبا و حتی فلاسفه بوده است: آیا نشانه زبانشناختی انگیخته است یا کاملاً اختیاری؟ نویسنده در این بخش کوشیده تا نظریههای یکی از زبانشناسان معروف فرانسوی را در اینباره یادآور شود و اهمیت چنین بینشی را در تفسیر اشعار متذکر گردد. در بخش دوم کتاب به ارائه نظریههای مشهور دیگری درباره شعر پرداخته شده که به مکتب صورتگرایان تعلق دارد؛ مکتبی که به جنبه آوایی اشعار توجهی دقیق و موشکافانه مبذول میدارد.
کتاب حاضر دربرگیرنده انواع شعر و قواعد آن است، برای دانشجویان رشته زبان و ادبیات فرانسه در مقطع کارشناسی به عنوان منبع اصلی درس "انواع شعر فرانسه" به ارزش 4 واحد و دروس شعر قرن 19 و شعر قرن 20 هریک به ارزش 2 واحد در مقطع کارشناسی ارشد تدوین شده است