در این مقاله احمد علی سعید (ادونیس) تقابل خطابه با نوشتار را در فرهنگ اسلامی مطرح کرده است. در فرهنگ اسلامی اولین انقلاب نوشتاری نزول قرآن بوده است. أدونیس، دیالکتیک گفتار و نوشتار را در فرهنگ اسلامی بهنیکی تبیین نموده است. او در این بیانیه، به تبیین جایگاه و منزلت خطابه بهعنوان هنر گفتار میپردازد و آن را از زوایای مختلف بررسی میکند از جمله: جوهر خطابه؛ هدف، اهمیت و کارکردهای آن (آموزش و انگیزش)؛ اصول سهگانه خطابه؛ بررسی آناتومی خطبه و جایگاه آن پیش از اسلام و در عهد اسلامی، تأثیر خطابه بر اسلوب شعر و بلاغت عربی. در ادامه تفاوتهای میان گفتار و نوشتار و عناصر سازنده نوشتار را برمیشمارد و درباره ویژگیها و کارکردهای نوشتار توضیح میدهد و جمال شناسی خاص آن را که با جمالشناسی گفتار سخت متفاوت است، جستجو میکند.
آنچه در این دو گفتار می آید یکی از راههای تاسیس کتابخانه و ایجاد عادت به مطالعه است ولی تنها راه نیست. مدارس دیگر، از راههای دیگر، به این کار دست زده اند. شاید خاندن این دو گفتار انگیزه ارائه تجربه این مدارس نیز بشود. در هر دو گفتار جنبه علمی و اجرایی بیشتر مدنظر بوده است تا جنبه نظری و فلسفی و به همین دلیل زبان آن ساده و بدون پیرایه است.
کتاب «انقلاب چین و مسائل ادبیات و هنر» که چندی پیش نشر یافت، اثر جالب و آموزندهای برای توضیح مسائل هنری بشمار میرود. این کتاب مجموعه شامل چهار خطابه به عناوین ذیل است: 1. جنک آزادی بخش تودهای و مسائل مربوط با ادبیات و هنر ـ از چوئن لای2. مبارزه برای ادبیات چین نو ـ از کوموزو 3. ادبیات در مناطق تسلط کومین تانک ـ از مانوتون 4. ادبیات نوین تودهای ـ از چویانک.