کتابخانه مجازی ادبیات

مهرداد مهرین در مقدمه کتاب می گوید: "...نام فارابی در اروپا در ردیف ابن رشد، ابن سینا، موسی بن میمون، فخر رازی، غزالی قرار گرفته بود. فارابی را معلم ثانی خوانده اند زیرا در بسیاری از علوم دوران خود سرآمد همگان بود و در بسیاری از علوم و فنون به درجه اجتهاد رسید. با اینکه قسمت اعظم تعالیم فارابی امروزه باطل و مطرود است و حتی فلسفه اش مانند فلسفه ارسطو حاوی خرافات عجیب و غریب است بر آن شدم در احوالات او تفحص و تجسس کنم و از آنجا که عربی نمیدانستم با کمک دوستم داود رسایی کتابی درباره زندگی و فلسفه فارابی تالیف کردم"

شهرت بزرگان و رجال یک تمدن در تمدنی دیگر و انتقال مذاهب و نحل از قومی به قومی دیگر وابسته به تماس بین دو ملت و ایجاد رابطه بین آنان و همچنین بعضی حوادث تاریخی است که به تحولات و سیر افکار هر تمدنی وابستگی کامل دارد. تمدن مغرب زمین روزگاری متحدالشکل بود یعنی اصول یکرنگی در برداشت که از دین مسیحی سرچشمه گرفته و در تمام شئون فرهنگی و اجتماعی و هنری موثر و در عروق کالبد آن تمدن شریان داشت. در آن زمانه که بنام قرون وسطی مشهور است، و متاسفانه به دلیل غرض و تعصب مورخین دوره رنسانس و قرون بعدی بدون هیچگونه پایه و اساسی به صورت عصر تاریک وانمود گردیده و هنوز نیز نزد برخی بدین طریق جلوه می نماید. تمدن مغرب زمین بیش از هر ودوره دیگر به تمدن های بزرگ آسیایی شباهت داشت، بدین معنی که مانند همسایگان خاوری خود کسب علم الهی و عمل به تعالیم تصوف را نهایت کمال انسانی می شمارد و تکامل و نتیجه عاقبت زندگانی انسان را در این جهان در عالمی دیگر می دانست...

فارابی در «رسالة الجمع بین رأیی الحکمین» که در این کتاب ترجمه شده، می‌خواست ثابت کند مبانی فلسفی افلاطون و ارسطو یکی بوده و اختلاف کلی بین این دو وجود نداشته است. فارابی در این کتاب متأثر از فلسفه اسکندرانی بوده است. اهمیت این رساله افزون بر شخصیت علمی مؤلف، آن است که بر اصول کلی فلسفه مشتمل است و کمتر مسئله اصلی و مهم فلسفی در آن فروگذار شده است و دیگر اینکه بیشتر مسائل مورد اختلاف بین فلاسفه اشراق و مشاء به گونه اجمال در آن مشخص گردیده است. مطالب در این رساله به سبک خاصی بیان شده که با مبانی مورد قبول در فلسفه روز چندان تفاوتی ندارد.

تمدن عبارت از هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و تدبیر و کوشش مستمر دسته‌جمعی برای وصول به نتایج متساوی و فراهم آوردن رفاه و آسایش همگانی است. واقعیت تمدن که روح استقلال‌طلبی عمومی و آزادی‌خواهی حقیقی است دو نشانه آشکار و دورکن اصلی دارد که یکی را می‌توان تمدن عملی و دیگری را تمدن علمی نام داد و این دو جنبه در بیشتر موارد و از بیشتر جهات لازم و ملزوم یکدیگرند. تمدن عملی عبارت از تسلط همه افراد بر به‌دست‌آوردن مصالح حیاتی بشرط عدم معارضه با حقوق و مصالح دیگران است. تمدن علمی عبارت از پیشرفت‌های علمی و ارزیابی حقیقی از دانش و ادب است.