کتابخانه مجازی ادبیات

کتابنامه آثار زنان ایران شامل دو قسمت مولفین زن و مترجمین زن است که در سال 1349 منتشر شده است. در این سال کتابخانه اختصاصی تحقیق درباره زن تشکیل شد. هدف از این اقدام تاسیس مرکزیست برای جمع آوری تحقیقات مربوط به زن و آثار زنان مولف و مترجم ایرانی و تشویق دیگر بانوان دانشمند کشور تا ضمن اجرای وظایف خانوادگی و اجتماعی اندوخته معنوی و فکری خود را نیز بکار گیرند و برای کمک به پیشرفت فرهنگ جامعه اثری از خود به یادگار گذارند.

بیش از هزار و چهار صد سال است که تاریخ اسلام در خوب و بد با تاریخ اروپا عجین است. از سوی دیگر، جهان اسلام وارث همان فرهنگ هایی است که اروپا به ارث برده است، بنابر این، تاریخ تطبیقی کاربردی که توسط اروپائیان و مسلمانان نوشته می شود برای شناخت هر دو طرف کارساز و مفید است. کلود کاهن، استاد دانشگاه پاریس و محقق در زمینه مطالعات اسلامی و کشورهای مشرق اسلامی، با همین دیدگاه این اثر را تألیف کرده است. شایان توجه است که طرح و اجرای اولیه این اثر نخستین بار توسط ژان سواژه استاد وی صورت گرفته است. اثر ژان سواژه نخست در سال 1943م منتشر شد و تجدید چاپ آن نیز به همراه ضمائم در سال 1946م صورت گرفت. پس از درگذشت سواژه در سال 1950م، کاهن ادامه کار استاد را به عهده گرفت و چاپ سومی از سواژه را با همان عنوان قبلی و به نام وی منتشر کرد. با این حال و به لحاظ این که آثار مربوط به کتابشناسی نیاز مداوم به بررسی های جدید دارد، مؤلف بر آن شد که باز هم چاپ جدیدی که حاوی مآخذ تازه تر باشد در اختیار علاقمندان قرار دهد. بنابراین او کتاب حاضر را که شامل منابع مربوط به سده های هفتم تا پانزدهم میلادی/ یکم تا هشتم هجری قمری است، در سال 1982م منتشر کرد. کتاب حاضر اساسا در مجموع برای استفاده دانشجو و دانشمند فرانسوی و احیانا برای «محقق غربی» نگاشته شده است. با این همه «شرقیها» هم می توانند از آن استفاده کنند، چرا که، در دنیای معاصر، دیگر نمی توان ملتها را از یکدیگر جدا دانست.

از میان پژوهش‌هایی که درباره حماسه شده است، بی‌گمان تألیف بورا به زبان انگلیسی جای ویژه‌ای دارد. این پژوهنده در کتاب پرحجم خود با عنوان «شعر پهلوانی» در پانزده فصل درباره «پدیده‌شناسی تطبیقی شعر پهلوانی همه اقوام و همه زمان‌ها» مسائل بسیار متنوع و جالبی را درباره حماسه به بحث می‌کشد و با نظریات و پاسخ‌های خود تقریباً همه‌جا اهل فن را خرسند می‌سازد؛ اما در این کتاب از شاهنامه و دیگر حماسه‌های ایرانی و فارسی جز سه بار نامی برده نشده است. در این کتاب چکیده نظریات او درباره حماسه آورده شده و از نقل مثال‌های فراوانی که او برای اثبات نظریات خود آورده است، جز چند مورد انگشت‌شمار به‌ناچار چشم‌پوشی شده است. در مقابل همه‌جا به همخوانی نظریات او با حماسه در ایران اشاره شده است.

اهمیتی که متون موجود به زبان‌های ایرانی باستان و میانه دارند، بیشتر به شناخت این زبان‌ها و آگاهی از برخی آیین‌های دینی محدود می‌گردد؛ ولی آنها در زمینه تاریخ و هنر و فرهنگ و زندگی این‌جهانی ایرانیان بسیار اندک است و بدین سبب در کسب آگاهی در زمینه‌های مذکور از رجوع به متون یونانی، لاتینی، ارمنی، سریانی، عربی و فارسی بی‌نیاز نیستیم. آنچه در این کتاب آمده، ترجمه گزارش‌های پراکنده‌ای است درباره ایران کهن که از کتاب «بزم فرزانگان» نوشته نویسنده یونانی آثنایس فراهم آمده است. در این کتاب از بیش از نهصد اثر نام رفته که بسیاری از آنها به‌ویژه پس از آسیبی که در سال 47 میلادی به کتابخانه اسکندریه رسید و سپس نابودی کلی آن در سده‌های سوم و چهارم میلادی، به‌کلی از میان رفته‌اند و نام برخی از آنها از این کتاب شناسانده شده که این خود مهم‌ترین اهمیت این کتاب است. در این کتاب بخش‌های مربوط به ایران و ایرانی که درباره آداب و رسوم کهن ایران باستان است، گردآوری و ترجمه شده است.