علامه محمدقزوینی بنا به پیشنهاد حضوری و شفاهی تیمورتاش در پاریس (1307 ش) قرار شد از تعدادی از نسخههای خطی مهم فارسی و عربی موجود در کتابخانههای اروپا عکس تهیه کنند. او هم پذیرفت تا در وقت مراجعت به ایران مبلغ یکصد هزار فرانک (در سال 1307ش) از طرف دولت ایران و از طریق سفارت ایران در پاریس (سفیر وقت: حسین علاء) در اختیار حضرت علامه قرار دهد تا این کار به نحو مطلوب عملی گردد. همچنین توافق شد تا اختیار تمام کتابها به لحاظ کمی و کیفی بر عهده علامه قزوینی قرار گیرد. ایشان هم با شناخت و دانش وسیعی که نسبت به نسخههای نادرالوجود و منحصر به فرد موجود در کتابخانههای اروپا داشتند، و نیز با توجه به امکانات و ارتباطات آن زمان، توانستند نوزده نسخه مهم فارسی و عربی را انتخاب و با دقت و دلسوزی و مراقبت تمام از آنها عکس تهیه کنند و سپس آنها را همراه با گزارشی مفصل و دقیق در 30 آبان 1310 به تهران ارسال کردند.
موضوع این کتاب یادنامه علامه محمد قزوینی است. در این یادنامه ضمن چاپ مقالات در تجلیل زندهیاد محمد قزوینی نمونههایی از نثر وی و همچنین نمونههایی از نامههای وی که از مهمترین بخشهای کتاب است، آورده شده است و در بخش پایانی، کتابشناسی کامل کتابها، مقالات و رسالههای وی به همراه کتابشناسی مجموعه مقالاتی که درباره قزوینی منتشر شده است؛ آمده است
محمد قزوینی و سیدحسن تقیزاده دو دانشمند برجسته و طراز اول ایران در دوره معاصر بودند، و هر دو پیشقدم در تحقیقات ادبی و تاریخی و از خادمان راستین و گرانقدر برای فرهنگ ایرانی. میان این دو دانشمند دوستی پایدار و روابط استواری وجود داشت. این دوستی از دوران اقامت آن دو در انگلستان و حشر و نشر با پرفسور ادوارد براون آغاز شد. در سال 1333 قمری سیدحسن تقی زاده ایرانیان متفکری را که در اروپا بودند به دور خود جمع کرد و مجله کاوه را انتشار داد. قزوینی نیز در همان سال به برلین سفر کرد و چهار سال و نیم با او بود. تا اینکه به پاریس بازگشت. بعد از این تاریخ در همه حال رابطه مکاتبه و ارسال مراسلات میان قزوینی و تقیزاده در مباحث شخصی و ادبی قائم بود. بسیاری از نامهها بیتردید کمک شایستهای به شناختن عواطف انسانی و وطندوستی و نحوه تفکرات و شم انتقادی و دقت نظر و رویه علمی و صدها دقیقه دیگر مربوط به حالات و روحیات قزوینی و تقیزاده میکند.نامهها همچنین حاوی اطلاعات و اخباری است سیاسی و ادبی که در آثار دیگر همعصران آنها وجود ندارد.
این کتاب از منابع معتبر در تاریخ مغول است؛ زیرا مؤلف آن سالها در دربار ارغون و هولاکو و پسرانش اباقا و تگودار، صاحب منصب و شاهد بسیاری از رخدادهای آن دوره بوده و برخی حوادث گذشته را نیز از شاهدان آنها و از خاندان خود که از درباریان خوارزمشاهیان و مغولان بودهاند، شنیده بوده است. این کتاب افزون بر اهمیت تاریخی، از لحاظ ادبی نیز بسیار مهم است و نمونهای برجسته از نثر فنی، مصنوع و فاخر دبیرانه پارسی در سده هفتم قمری به شمار میرود. جوینی این کتاب را حدود سال 650 قمری و شاید در 651 آغاز کرده و به سبب آنکه سالیانی چند پیوسته در سفر به مغولستان و بازگشت از آن دیار به ایران بوده است، این کار به کندی پیش رفته و در سال 658 قمری، یعنی دو سال بعد از گشوده شدن بغداد به دست هولاکو و استقرارش در ایران به انجام رسانیده است. جلد اول این کتاب شامل تاریخ چنگیز و فتوحات او، دوران سلطنت اوگتای قاآن و سلطنت گیوکخان؛ جلد دوم شامل تاریخ خوارزمشاهیان و قراختائیان، گورخانیان و سرگذشت حکام و شحنگان مغول در عهد اوگتای قاآن تا ورود هولاکو؛ و جلد سوم شامل تاریخ منکوقاآن و تفصیل حمله هولاکو به ایران، قلع و قمع اسماعیلیه و تاریخ ملوک اسماعیلیه الموت و شرح مذهب اسماعیلیان تا انقراضشان است.
این کتاب از منابع معتبر در تاریخ مغول است؛ زیرا مؤلف آن سالها در دربار ارغون و هولاکو و پسرانش اباقا و تگودار، صاحب منصب و شاهد بسیاری از رخدادهای آن دوره بوده و برخی حوادث گذشته را نیز از شاهدان آنها و از خاندان خود که از درباریان خوارزمشاهیان و مغولان بودهاند، شنیده بوده است. این کتاب افزون بر اهمیت تاریخی، از لحاظ ادبی نیز بسیار مهم است و نمونهای برجسته از نثر فنی، مصنوع و فاخر دبیرانه پارسی در سده هفتم قمری به شمار میرود. جوینی این کتاب را حدود سال 650 قمری و شاید در 651 آغاز کرده و به سبب آنکه سالیانی چند پیوسته در سفر به مغولستان و بازگشت از آن دیار به ایران بوده است، این کار به کندی پیش رفته و در سال 658 قمری، یعنی دو سال بعد از گشوده شدن بغداد به دست هولاکو و استقرارش در ایران به انجام رسانیده است. جلد اول این کتاب شامل تاریخ چنگیز و فتوحات او، دوران سلطنت اوگتای قاآن و سلطنت گیوکخان؛ جلد دوم شامل تاریخ خوارزمشاهیان و قراختائیان، گورخانیان و سرگذشت حکام و شحنگان مغول در عهد اوگتای قاآن تا ورود هولاکو؛ و جلد سوم شامل تاریخ منکوقاآن و تفصیل حمله هولاکو به ایران، قلع و قمع اسماعیلیه و تاریخ ملوک اسماعیلیه الموت و شرح مذهب اسماعیلیان تا انقراضشان است.