کتابخانه مجازی ادبیات

این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.

رستم و اسفندیار برجسته‌ترین، نیک‌ترین و مهم‌ترین پهلوانان شاهنامه‌اند؛ از این‌رو برخورد این دو یل از وزن و حساسیت خاصی برخوردار است. اسفندیار شاهزاده‌ای جوان است، با چشم به تختی که شایستگی آن را دارد. او برخلاف گشتاسب، نه یک موجود آزمند و متزلزل و فریبکار، بلکه دلاور شکست‌ناپذیر و مقدسی اس تکه برای نیک‌ترین دین‌ها و اندیشه‌ها شمشیر زده است. رستم در مقابل او، پهلوان قرون و ابرمردی است که تبلور تکاپو و رنج مردانه یک تبار است. در این کتاب افزون بر مقدمه، سه مقاله پیرامون رستم و اسفندیار و همچنین متن آن از روی نسخه شاهنامه چاپ مسکو آمده است.

بیشتر بحث نویسنده در این کتاب درباره دیباچه فارسی به معنی سرآغاز و عنوان و خطبه کتاب است که در نظم و نثر فارسی به همین معنی به کار رفته و شواعد فراوان دارد و این معنی مجازا از کلمه دیباچه گرفته شده از آن روی که دیباچه کتاب «روی کتاب» و «رخسار کتاب» یا قسمت زینت و آرایش‌یافته کتاب است. در این کتاب حدود نود دیباچه گردآورده شده و تحت هفت عنوان آمده است: کتب: ادبی، تاریخی و جغرافیایی، تفسیر و علوم قرآنی، داستانی، دینی و اخلاقی، عرفانی، و کتب علمی. سهم بیشتری از این دیباچه‌ها را بخش اول یعنی کتبی ادبی گرفته است؛ زیرا آن دسته از کتب بیشتر و متنوع‌تر و غالباً دارای دیباچه‌های مفصل‌تر و ادیبانه‌تر و لطیف‌تر است.

خاقانی دارای نیروی خلق و ابداع است و ترکیبات تازه و بدیع ساخته و موضوعاتی ساخته و موضوعاتی تازه در شعر درآورده که پیش از او در شعر نیامده بود. او اندیشه‌ها و احساسات و افکار نو را در قالب‌هایی که خود ساخته بود ریخت و به جای آنکه در شعر مقلد و دنباله‌رو باشد، مبدع و مبتکر شد و سخنش در این‌باره از ادعای شاعران گذشته و به حقیقت پیوسته و مورد قبول سخن‌سنجان واقع شده است. در این کتاب برای استفاده دانش‌پژوهان و علاقمندان به شعر و ادب فارسی، گزیده‌ای از اشعار گوناگون خاقانی با شرح و توضیح کافی و نسبتا کامل فراهم آمده و سعی شده آنگونه فراهم آید که خوانندگان با مراجعه به شرح لغات و ترکیبات و معنی ابیات، به آسانی شعرهای برگزیده را درک کنند و از آن برخوردار شوند.