کتابخانه مجازی ادبیات

انقلاب مشروطیت ایران از لحاظ دارابودن شعرای عصر خود، بی‌تردید در ردیف نخستین انقلاب‌های جهان قرار دارد. منظور از شعرای عصر مشروطیت به طور کلی تمامی گویندگانی هستند که در دوره‌های مختلف انقلاب، اشعاری با محتوای سیاسی و اجتماعی سروده‌اند یا به گونه‌ای اشعارشان از فضای عصر آزادی و مشروطه‌خواهی و ارزش‌ها و آرمان‌های آن دوره تأثیر پذیرفته است. اشعار گویندگان عصر مشروطه به لحاظ محتوا به دو بخش تفکیک می‌شود: اشعاری با مضامین سیاسی و اشعاری با مضامین اجتماعی. در این کتاب این دو موضوع بررسی شده است.

در یک نگاه کلی می‌توان گفت تمامی شاعران مطرح دوران مشروطیت به انگیزه نوجویی و نفس زدن در هوای تازه و رهایی از بن‌بست تقلید و تکرار که شعر دوران قاجار بدان مبتلا بود، به ترجمه شعر و ادب غربی که در نشریه‌های این دوران به فراوانی آمده، عنایت داشته‌اند و از انجا که خود با زبان فرانسوی یا انگلیسی آشنا بوده‌اند، احتمالا از متن اصلی بهره برده‌اند. در دیوان ایرج میرزا، یک قصیده، چهار قطعه و نه مثنوی وجود دارد که سرچشمه الهام و مضمون آنها منابع ادب شرقی و غربی است. این کتاب بررسی درباره این تأثیرپذیری در شعر ایرج میرزا است.

استان کرمان از دیرباز مهد پرورش عالمان و عارفان و شعرای بزرگی بوده که همچون ستارگان فروزانی بر تارک آسمان کویر درخشیده‌اند. از جمله این فرهیختگان عرصه شعر و ادب می‌توان ملابمانعلی راجی کرمانی را نام برد که یکی از بزرگ‌ترین شاعران قرن سیزدهم و از عاشقان مولا علی (ع) است که این عشق و علاقه او در اثر ماندگارش «حمله حیدری» متجلی است. در مهرماه 1376 انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان کرمان ضمن بازشناسی و بزرگداشت این شاعر گرانمایه، جهت باقی ماندن آثار مکتوب این همایش اقدام به جمع‌آوری و چاپ مجموعه مقالات همایش نموده است که در این کتاب آورده شده است. سبک‌شناسی حمله حیدری ملابمانعلی راجی کرمانی/ محمود فضیلت؛ بررسی عناصر سازنده شعر در حمله حیدری/ محمدرضا صرفی؛ شیوه سخن‌سرایی راجی کرمانی/ اسماعیل حاکمی؛ راجی کرمانی، حمله حیدری و ویژگی‌های آن/ ابوالقاسم رادفر؛ تأثیر شاهنامه فردوسی بر حمله حیدری/ اسماعیل شفق و .... برخی از مقالات این کتاب را شکل می‌دهند.

هدف اين نوشته، نوع‌شناسي روايت «سندبادنامه» با استناد به ديدگاه «تودورف» درباره «روايت‌هاي اسطوره‌اي» است. بر اساس نظريه «تودورف» مهم‌ترين ويژگي‌هاي اين نوع روايت‌ها عبارتند از: اصل عليت بي‌واسطه، تاكيد بر كنش شخصيت‌هاي داستان و فقدان روان‌شناسي. در اين نوشته با ذكر شواهدي از «سندبادنامه» و تطبيق آنها با ويژگي‌هاي، «روايت‌هاي اسطوره‌اي» بر آن بوده‌ايم تا اين داستان را در رده روايت‌هاي اسطوره‌اي چون: «هزار و يك شب» و قصه‌هاي «دكامرون»، جاي دهيم. نوع‌شناسي سندبادنامه و قرار دادن آن در رده نوع خاص مي‌تواند مقدمه‌اي براي بررسي‌هاي بعدي اين اثر، و از جمله بررسي ساختاري آن، باشد.