پژوهشی که تحت عنوان «ادبیات ضد ستم در آثار امیرخسرو دهلوی» از نظرتان میگذرد، بخش کوتاه از یکی از تحقیقات بیشمار و مشبع استاد محمد مکری است. درخور است که به این بهانه چکیدهای شناسائی چهره علمی ناشناخته این مرد بزرگ که به جهات و دلایل بسیار بر بسیاری از ما پوشیده مانده است، بیاوریم. دکتر محمد مکری را با همگان تنها در عرصه سیاست پس از انقلاب بشناسند و همچنان که نمیدانستیم، ندانند که ایشان به راستی «جهانی است بنشسته در گوشهای» و ندانند و نشناسند که بیش از 170 جلد کتاب و بیش از 400 مقاله تحقیقی دارند. استاد این تحقیق را در کنگره جهانی دانشمندان در شهر دوشنبه تاجیکستان به مناسبت سالگرد امیرخسرو دهلوی به صورت سخنرانی ایراد نمود.
این کتاب دارای چهار فصل و مجموعا دربرگیرنده زندگی و آثار ۲۲۷ نفر از پارسی سرایان قفقاز است. هر فصل به شاعران یک منطقه قفقاز (آران، ارمنستان، داغستان، گرجستان) اختصاص یافته است. نخستین شاعری که زندگی و احوالش در این مجموعه معرفی شده، «ابوالعلای گنجه ای» متوفی به سال ۵۵۴ ه.ق و آخرین آنها، «ناظم ایروانی» متولد سال ۱۳۴۲ ه. ق است. در پایان کتاب نیز فهرست ماخذ و منابع به ترتیب الفبایی تخلص یا نام مولفان آمده است.
( ...وحشي در اشعار خود بيشتر توجّه به روحيّات داشته و بيان احساسات دروني خويش و سينة آتش افروز و دل پرسوز خويش را مينمايد. قصايد وحشي داراي مرتبة بلند است و غزليّات، حكايتي از دل پردرد او. دو مسمّط دلپذير از او به يادگار باقي مانده كه بسيار مشهور است، امّا به حكم انصاف، وحشي بهتر از هر كس توانسته است از نظامي تقليد بنمايد و خلدبرين را كه در مقابل مخزنالاسرار نظامي ساخته، بهتر از سايرين پرداخته است.)
مولف کتاب در مورد موضوع کتاب و علت تالیف کتاب میگوید: در این فرهنگ کوشیده ام که اسامی مختلف پرندگان را برحسب ترتیب حروف الفبا در گویشهای غرب ایران با مقایسه آنها با نام های فارسی و در صورت امکان با سایر لهجه های ایرانی بیاورم و حتی المقدور این نام ها را همراه با توصیفات مربوط به جانورشناسی (قدّ، وزن، رنگ،...) و اختصاصات زیستی (تغذیه، عادات، محیط زندگی، فصول مهاجرت،...) و همچنین با مواد مربوط به فرهنگ عامه (فولکلور) و بعضا توام با افسانه های مختصّ به پاره ای از آنها شرح دهم. در مواردی که تحقیقات دنبال شده اطمینان بخش بوده است نام های علمی (لاتینی) و همه جا پذیرفته شده در مجامع تخصصی بین المللی به انضمام نام فرانسه و نام خانوادگی آنها نیز ذکر گردیده است.
داستان بیژن و منیژه یکی از داستانهای آشنای شاهنامه، کتاب حماسی ایرانیان است. این داستان روایت عشق بیژن پسر گیو و منیژه دختر افراسیاب است. این کتاب داستان بیژن و منیجه به زبان گورانی است از داستانهای ملی ایران و روایت قدیم مناطق کردنشین از دکتر محمد مکری که در سال 1345 شمسی توسط انتشارات مرکز تتبعات علمی وزارت معارف فرانسه به چاپ رسیده است