کتابخانه مجازی ادبیات

خاقانی شروانی از جمله شاعرانی است که علم را در شعر تجلی داده است و با پزشکی رایج آن دوران الفتی داشته است؛ چنان‌که نام برخی از داروها و شیوه مصرف آنها، اصطلاحات پزشکی، گیاهان دارویی، بیماری‌ها و درمان آنها و راه شناخت و گریز عدم ابتلای به بعضی امراض را یادآور شده است. در این کتاب کوشیده شده افزون بر نمایاندن بیماری‌ها و داروها و درمان‌هایی که در آثار نظم خاقانی به کار رفته‌اند و همچنین آوردن معادل‌های امروزی اسامی بعضی از بیماری‌های رایج در طب سنتی، به شرح و توضیح پاره‌ای از بیماری‌ها و دواها و اصطلاحات و درمان‌هایی که در شعر خاقانی به آنها اشاره شده است با استناد به شواهد شعری به ذکر تعریف و سبب و علاج بیماری‌ها و خواص داروها پرداخته شود. همچنین شرح مختصری درباره پزشکانی که خاقانی به آنها در شعرش اشاره کرده، بیان شده است.

باباطاهر عریان عارف و شاعر قرن پنجم هجری قمری و معاصر با طغرل شاه سلجوقی است. البته در باب حوادث زندگی و احوالات بابا طاهر اطلاعات مبسوطی در دست نیست. از باباطاهر علاوه بر دوبیتی های معروف او، مجموعه کلمات قصاری نیز به زبان عربی به نام «اشارات» به جای مانده است. از اشعار باباطاهر مجموعه موثقی در دست نیست، به همین جهت نمی‌توان در صحت انتساب تمام اشعاری که به او نسبت می‌دهند به یقین حکمی کرد. این کتاب توضیح شرح فارسی بر کلمات قصار شیخ اجل باباطاهر عریان است و مولف کتاب ملامحمد سلطانعلی شاه گنابادی است که در سال 1334 منتشر شده است

در تاریخ فرهنگ و تمدن بشر، کمتر کتابی است که چون مجموعه حکایات پندآمیز (کلیله و دمنه) شهرت و محبوبیت داشته باشد و سرگذشتش این چنین با حوادث و اتفاقات تاریخ آمیخته باشد. نام اصلی کتاب پنج حکایت (پنجا تنتره) بود اما در جهان اسلام بنام کلیله و دمنه معروف شد. ترجمه عربی این کتاب به سوی غرب رفت و اکنون ترجمه های گوناگون که در سراسر جهان متمدن پراکنده شده و میلیونها نفر کودک و پیر و جوان به خواندن آن می پردازند همه از این مادر زاده شده اند، در شرق جهان اسلامی در عصر درخشان فرهنگ و ادب ایرا ن دوران سامانیان رودکی نخستین شاعر بزرگ پارسی گوی کلیله و دمنه را به شعر پارسی برگرداند. بار دیگر در نیمه دوم قرن دهم هجری در هنگام پادشاهی اکبر امپراطور مغولی هند بر پایه همان ترجمه های فارسی کلیله و دمنه کتاب عیار دانش تکوین یافت و سپس در اواخر همین قرن به فرمان اکبر، مصطفی خالقداد عباسی، که سانسکریت میدانست و قبلا چند کتاب از این زبان به فارسی ترجمه کرده بود، مامور شد که متن سانسکریت پنچاکیانه را به فارسی برگرداند. فرمان امپراطور جامه عمل به خود پوشید و کار ترجمه در آغاز قرن یازدهم پایان یافت و اکنون نسخه منحصر به فرد این ترجمه که علاوه بر اصالت چندین حکایت بیشتر از مجموعه نخستین دارد در موزه ملی دهلی نو نگهداری میشود....

دریای اسمار نخست در قرن نهم به دستور پادشاه وقت کشمیر سلطان زین‌العابدین به زبان فارسی آمیخته به عربی برگردان شد. سپس در عهد اکبرشاه و به دستور وی توسط خالقداد عباسی به زبان فارسی یکدست درآمد و همزمان نیز ظاهرا به وسیله عبدالقادر بدایونی مولف مشهور منتخب التواریخ همراه با اضافاتی تکمیل گردید اما درباره این افزوده‌ها از سوی وی تردید وجود دارد. در مقدمه کتاب حاضراز سوی مصححان محترم به یک اثر داستانی بزرگ اشاره شده است به نام "برهت کتا" که آن را در ردیف دو اثر مشهور کهن هندوان "مهابارات" و "راماین" می‌دانند و از این اثر به عنوان گنج گرانمایه ادبی یاد می‌کنند و معتقدند "برهت کتا" اثری است مشتمل بر هفتصد هزار قطعه که در قرن سوم یا چهارم میلادی سروده شده است و اکنون سه ملخص از این کتاب به سانسکریت وجود دارد که در هرکدام بخش هایی از اثر مذکور تلخیص گردیده و از جمله آنها کتاب حاضر است تحت عنوان "کتاسرت ساگر" یا "دریای اسمار"