کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب شناخت حقیقت از نظر فلاسفه یونان از طالس تا زنون رواقی تالیف مهرداد مهرین است که در آذرماه 1335 توسط شرکت چاپ میهن منتشر شده است

این کتاب، کتابی است جامع، دارای محتوایی غنی و سرشار و در نوع خود کم‌نظیر. جامع است؛ چون بین حکمت ذوقی و معنوی و حکمت بحثی و مفهومی جمع کرده است، به استدلالات عقلی و مفاهیم ذهنی، چنان‌که دأب حکمای استدلالی و مشائی است پرداخته و سپس با براهین و دلایل نقلی و کشفی و ذوقی آنها را استحکام می‌بخشد و به عبارت دیگر این کتاب، جامع بین دانش و بینش و علم و عرفان است. به تعبیری دیگر چون حضرت سید از احبه عرفا و بزرگان و جامع صورت و معنا و عالم بالله و عالم به احکام الله است، استدلالات عقلی و حقایق تحقیقی و حکمت‌آمیز خود را با دلایل نقلی و نیز با تأییدات باطنی خود که از ثمرات یقینی و موهوبی اوست و از منبع فیض الهی، به شئونات وجود او تابیده شده است و نتیجه ریاضات اوست، تطبیق داده و ظواهر آنها را به بواطن حقایق کشفی و ذوقی مؤید می‌سازد. این کتاب هم احکام شرعی و فقهی را در عبارات بیان می‌دارد و هم به توجیه احکام باطنی آنها پرداخته و هم در اعتقادات و ادراک حقایق علمی، به استدلال می‌پردازد.

حکیم ابوالمعارف زاهد به سال 1250 هـ.ش در شهر ادب‌پرور قمشه به جهان دیده گشوده و پس از کسب معارف قرآنی و اسرار فرقانی و حکمت و فلسفه و علوم اسلامی، به سیروسلوک در آفاق و انفس پرداخته و در کویت و بحرین و عراق و عربستان رحل اقامت انداخته و با دانشمندان بزرگ آن دیار، به‌ویژه حوزه علمیه نجف اشرف نرد فحص و فصاحت و بحث و بلاغت باخته است. خورشید روان این شاعر حکیم روز جمعه نوزده تیرماه سال 1332 در زادگاهش شهرضا غروب نمود و در ساختمان غربی امامزاده شاهرضا به خاک سپرده شد. از اشعار ابوالمعارف چنین برمی‌آید که این حکیم و عارف ربانی، طریقت و شریعت را پیموده و صاحب حال و مقام گردیده و مقامات هفت‌گانه توبه و ورع، زهد و فقر، صبر و توکل و رضا را شناخته و در سلوک این مقامات ممارست نموده و در برابر هر یک حالی درونی یافته است و به احوال مراقبه و قرب، محبت و عشق، خوف و رجا، شوق و انس، اطمینان و مشاهده و یقین رسیده است و مقام را که امری اکتسابی و عملی است، با حال یعنی احساس و انفعال درونی و روحانی درآمیخته و از علم الیقین که تعلق است به عین الیقین یعنی تخلق رسیده و بر مسند حق الیقین و تحقق تکیه زده است. این کتاب دربرگیرنده منتخبی از اشعار اوست که از دیوان برجای‌مانده از ایشان انتخاب شده است.

در اين مقاله بعد از ترجمه‌اي تفسير گونه به نثر و نظم از نگارنده، سابقه و سير آيه كريمه بسم الله الرحمن الرحيم در نزول آمده و اشاراتي دهگانه به عقايد محدثان و مفسران رفته است. سپس شرح و تفسير باء و اسم و الله و معاني انها، در كتاب‌ها و تفاسير ادبي و كلامي شيعي و سني، چون جامع البيان طبري و التبيان شيخ طوسي، و مجمع البيان طبرسي و الكشاف زمخشري، و الجامع لاحكام القران قرطبي و انوار التنزيل قاضي بيضاوي و الكتاب سيبويه و حاشيه شيخ زاده بر انوار التنزيل و روح المعاني الوسي آمده و ضمن جرح و تعديل با هم مقايسه شده است.