بخش زیادی از میراث مکتوب تصوف صورت نوشته شده مجالس درس، وعظ و حکایاتی است که در افواه رواج داشته است. به تعبیر دیگر، بخشی از متون صوفیانه در اصل، انتقال و ثبت گفتار به صورت نوشتار است. از این رو، عناصری از هر دو بافت در آنها قابل مطالعه و شناسایی است. رده‌بندی متون صوفیان بر پایه بافت‌های شکل‌دهنده آنها، یعنی گفتار و نوشتار، به پیوستاری در میانه این دو بافت می‌انجامد. آنچه در این پژوهش «گفتار نوشت» نامیده می‌شود، عنوانی است برای نام‌گذاری پیوستار گفتار و نوشتار که برایند آمیزش این دو بافت است و درون خود گونه‌های کوچک‌تری مانند مقامات، مقالات، مناقب، مجالس، سیر و امالی دارد. زیرگونه‌های مورد بحث نیز به دلیل دوری یا نزدیکی به هر یک از دو سوی پیوستار گفتار ـ نوشتار، ویژگی‌های متفاوتی دارند که هر یک به صورت جداگانه قابل سنجش و مطالعه‌اند. نویسنده کوشیده است با بهره‌گیری از علم زبان‌شناسی، تفاوت‌های گفتار نوشت‌های صوفیان را با انواع دیگر نوشتار در سطوح آوایی، صرفی، نحوی و گفتمانی نشان دهد و سرانجام، گفتار نوشت را به عنوان یک ژانر در نوشتار صوفیانه تبیین کند.

منابع مشابه بیشتر ...

6592cdb80d6f7.jpg

عارفان و صوفیان: آشنایی به راه و روش آنان (شرح حال و آثار عده ای از پیران و مشایخ ایران)

حسین جودت

عرفان و تصوف ریشه و منشاء بسیار قدیمی در ایران دارد و با تشیع سازش و نزدیکی زیاد پیدا کرده و به تدریج و مرور زمان در بین افراد اکثر طبقات و قشرهای اجتماع ایران رخنه و نفوذ کرده مریدان و خاکساران و سرسپردگانی در هر گوشه و کنار دارد. تعداد و شمار پیران و مشایخ صوفیه و رهبران طریقت نیز زیاد و مورد احترام خرد و کلان در هر عصر و زمان بوده اند. در این مجلد به ذکر نام و حال هجده تن از عرفا و صوفیان خدمتگذار ایران پرداخته شده است و به ذکر نام و نشان و هنگام زیست آنان اکتفا شده شمه ای نیز از رشحات فکری و آثار قلمی آنان نقل شده است تا خوانندگان بطرز اندیشه و تفکر آنان پی برده و به تعالیم اخلاقی و راه و روششان آشنایی کمی پیدا کنند. این کتاب شامل هجده فصل است و هر فصلی مخصوص معرفی پیری از پیران طریقت ایران است.

658435ed88b28.jpg

داستانهای سرزمین صوفیان

مژده بیات, محمدعلی جم نیا

داستانهای سرزمین صوفیان کتابی است که درباره زندگی و آثار شش عارف نامی ایران (حلاج، ابوسعید ابوالخیر، عطار، نظامی، مولوی و جامی) به شکل چکیده و با زبانی شیرین به خامه یک بانوی فاضل و محقق ایرانی به زبان انگلیسی در آمریکا نشر یافته است. داستانهای کتاب به شیوه امروزی و دور از اصطلاحات و مفاهیم دشوار صوفیانه بیان شده است و در عین حال خواننده را با تصوف و عرفان مشرق زمین آشنا می سازد...

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

560ec3d099d76.PNG

نگرش آیرونیک شمس تبریزی به گفتمان‌ها و نهادهای جامعه عصر خود

داوود پورمظفری

این مقاله درپی نمایاندن تصویری از جهان ذهن و اندیشه شمس تبریزی است. نویسنده درصدد است تا نخست با تکیه بر تصاویر بلاغی و رتوریک متن مقالات، انسجام فکری موجود در ورای ظاهر آشفته و درهم ریخته مقالات و راز تاثیر کلام شمس را نشان دهد؛ دیگر اینکه عامل فردیت شمس و مقالات را در تاریخ تصوف و به ویژه نثر عرفانی فارسی به تصویر بکشد. ازاین رو، ابتدا صورت‌های بلاغی پر بسامدی چون تمثیل، استعاره، رمز و پارادوکس را به عنوان نقطه اشتراک مقالات با سنت عرفانی پیش از خود مطرح کرده و سرانجام فردیت متن را در زبان و نگرش آیرونیک شمس نشان داده است. به همین سبب، پس از بیان مفهوم آیرونی، انواع و ویژگی‌های آن و نگاه آیرونیک شمس به گفتمان‌ها و نهادهای عصر خود را به تفصیل بحث کرده و در پایان به کارکرد آیرونی در مقالات پرداخته است.

پژوهش‌ها/پژوهش‌های عرفانی مشاهیر ادبیات فارسی/مولوی/پژوهش درباره مولوی
مقاله