قدامة بن جعفر، ناقدي است كه تحول عظيمي در نقد ادبي عرب بوجود آورد، ميتوان گفت كه نقد عربي قبل از قدامة بن جعفر، مبتني بر ذوق و سليقه بود از روي ذوق شعر ميگفتند و از روي ذوق نيز شعر را نقد ميكردند، زيرا زندگي آنان مبتني بر ذوق و سليقه بود، بنابراين طبيعي است كه نقد آنان نيز هيچ گونه معيار و مقياسي در برنداشته باشد، اما قدامه روشي را برگزيد كه ميتوان گفت از ارسطو تقليد نموده بهمين دليل استبداد فلسفه و منطق در عقل وي آشكار و گويا ميباشد و بنظر ميرسد كه اين روش اولين كوشش علمي براي تطبيق اصول منطق و علم بر شعر و ادب عربي باشد، زيرا قدامه از روشي بهره جسته كه جز بوسيله تقسيمبنديهاي علمي و بررسيهاي فلسفي امكانپذير نميباشد، بر همين اساس در تمامي فصول و مباحث كتاب "نقد الشعر" خود، به انديشه علمي پايبند مانده و سعي نموده كه با پيمودن راهي درست و شيوهاي سالم، اثري علمي و اصيل بوجود بياورد.
تفرج صنع مجموعۀ برخی مقالات و گفتوگوهای مطبوعاتی عبدالکریم سروش در موضوعات علم اخلاق، فلسفۀ علم و تکنولوژی و علوم انسانی است. هفتهها و ماههایی که این مصاحبهها انجام میشد و تحریر مییافت، ایامی پر التهاب بود و نام علوم انسانی در مخاطب ناآشنا نفرت و وحشت را با هم بر میانگیخت؛ نفرت از علومی که به صورت علم مینمایند و به واقع علم نیستند و وحشت از دانشهایی که جمعی شعبدهباز برای بندنهادن بر پای مستضعفان و ربودن سرمایۀ ایمان آنان پرداخته و برساختهاند و به امتهای ستمکشیده به تزویر و فریب فروختهاند. غوغای سختی در معاندت و معاضدت این علوم برآورده بودند و از دو طرف کشمکش عنیفی میرفت.
نوشتار حاضر با مباحثی در باب اسمشناسی تاریخی آغاز شده و به دنبال آن با استناد به آثار دینی، اساطیری و فلسفی از دورههای مختلف تاریخی سخن به میان آمده است .در بخش دوم نیز درباره تجلی فرهنگ در دورههای اساطیری ماقبل یونان، دوره یونانی، قرون وسطی، دوره اسلامی و دوره جدید توضیح داده شده است .
واژه مقاومت و بیداری اسلامی همواره با ظلم و ستم حاکمان عجین بوده وگسترش ظلم وبیعدالتی وتقویت انگیزه دفاع از حق در شکلگیری و احیای آن نقش بسزایی داشته است. در میان شاعران پارسی و عرب زبانِ معاصر، میرزا محمد فرخی یزدی و ابوالقاسم الشابی، با تحت تأثیر قرارگرفتنمحیط سیاسی ـ اجتماعی عصر خود، اشعاری با هدف مقاومت وبیداری اسلامی و مردمی در برابر تجاوز کشورهای استعمارگر و استقامت در برابر ظلم و ستم آنها سرودهاند. در این پژوهش برآنیم تا جلوههای بیداری اسلامی و مردمی را در اشعار این دو شاعر مورد بررسی قرار دهیم. نتیجه اینکه؛ شاعران، نماینده مردمی مظلوم وستمدیده هستند که از ظلم و جور حاکمان زمان خود بهجوش آمده و تصمیم به انقلاب وعدالتخواهی گرفته؛ و مبارزه خود را در قالب اشعاری با هدف آگاهی، بیداری و مقاومت مردمی و اسلامی در برابر ظلم و بیداد به انجام رسانیدهاند.