کتابخانه مجازی ادبیات

محمد حکیم هیدجی از بزرگان فلسفه و از حکما و از عرفای نامدار ایران است. او در هیدج از توابع زنجان در سال ۱۲۷۰ هجری قمری به دنیا آمد و در حوزه هیدج و قزوین تحصیل کرد. او مدتی در مدرسه معصومیه درس خواند و بعد به قزوین و تهران رفت سپس برای ادامه تحصیلات به عتبات رفت و نزد میرزای شیرازی به کسب فیض پرداخت سپس به تهران بازگشت و تا آخر عمر در مدرسه منیریه تهران اقامت گزیده و تدریس می‌نمود. حکیم هیدجی جامع علوم معقول و معلوم بوده است. او فقه و اصول را نزد مرحوم آشتیانی خوانده‌است. از آثار او می‌توان به شرح منظومه سبزواری،رساله دخانیه، دانشنامه، کشکول هیدجی، دیوان فارسی و دیوان ترکی او اشاره نمود. دیوان ترکی وی مشهورتر است و بارها در تبریز و زنجان به چاپ رسیده است. در اشعار ترکی‌اش ابتدا مغنی تخلص می‌نمود و سپس تخلص خود را به هیدجی تغییر داده است. اکثر اشعارش در موضوعات عرفانی و اخلاقی و گاهی اجتماعی می‌باشند. این کتاب حکیم هیدجی به دو قسمت است: قسمت اول موسوم به دانش‌نامه که حاوی یک سلسله مطالب و حکمت و کلام و شامل مسائل اثبات واجب و توحید بوده و بحث در قضا و قدر و جبر و تفویض و غیره می‌نماید. قسمت دوم دیوان قصاید و غزلیات که اشعار آبدارش به‌غایت موزون و در عین حال فرح‌بخش و نشاط‌انگیز است و به انواع نصایح و مواعظ حکیمانه مشحون می‌باشد.