در این مقاله بر اساس نظریه دریافت (reception theory) هفتپیکر نظامی تحلیل شده است. زمینه این دریافت تلفیق اسطوره و عرفان است که در زبانی رمزی شکل گرفته است. ویژگی آن برداشت استعلایی متن است که در فرایند تعامل میان خواننده و متن شکل گرفته و محتوای آن آگاهی قابل ادراک و شهود متن است که به وسیله خواننده دریافت شده و از آن به نگاه مقدس نظامی به هستی تعبیر شده است. هفتپیکر نظامی به عنوان یک پدیده زبانی امری ظاهری فرض شده که باطن (محتوای) خود را آیینهوار منعکس میکند. به عبارت دیگر، این صورت مظهر و مجلای آن باطن است، که خود آن باطن حکایت از الگوی آسمانی دارد، و بدون این ظاهر، آن محتوا آشکار نمیشود. ظاهر چیزی کمتر از آن است که در پس آن پنهان است و باطن بزرگتر و فراتر از ظاهر است. ظاهر چون کوچکتر است، نمیتواند باطن را به تمامی و چنان که هست منعکس سازد، ولی میتواند آیینه آن باشد و آن را رمزگونه در خود بازتاباند. با همین چشمانداز، گنبد آیینه آسمان (هفت سیاره) فرض شده است. برای تعیین این آیینگی عناصر هم پیوند از قبیل مکان (آسمان، گنبد، هفت پیکرو مرکز)، عدد (هفت)، نور، رنگ، جنس سیاره و شخصیت (بهرام، شیده و سنمار) تحلیل شده است.
هفت اقلیم اطلاعات تاریخی، بیوگرافی و توپوگرافی گسترده ای را ارائه می دهد و بر اساس ایده قدیمی «هفت اقلیم» مرتب شده است، یعنی تقسیم عمده جهان بر اساس عرض جغرافیایی بر اساس نظرات بطلمیوس. در این اثر ۱۵۶۰ تعداد زندگی نامه موجود است و شامل جزئیات بیشتری از آنچه در لباب الالباب یا تذکرة الاولیاء یافت می شود است. این اثر همچنین نمونههایی از شعر و نثر دارد که در جای دیگر ثبت نشده است. اقلیم اوّل: یادکرد یمن و بلاد الزّنج و نوبه و چین اقلیم دوم: یادکرد مکّه و مدینه و یمامه و هرمز و دکن و... اقلیم سوم: یادکرد عراق و بغداد و کوفه و نجف و... اقلیم چهارم: یادکرد خراسان و بلخ و هرات و جام و مشهد و ... اقلیم پنجم: یادکرد شروان و گنجه و خوارزم و ماوراءالنهر و ... اقلیم ششم: یادکرد ترکستان و فاریاب و روسیه و ... اقلیم هفتم: یادکرد بلغار و سقلاب و یأجوج و مأجوج
این کتاب تذکرهای است تاریخی و جغرافیایی که به تشریح اقالیم سبعه پرداخته و نویسنده در ضمن توصیف برخی از شهرها و آبادیها، بهاجمال و گاه بهتفصیل از بزرگان و مشاهیر آنها سخن گفته است. نویسنده این کتاب را به زبان فارسی و در سال 1018 قمری در طول شش سال نگاشته است. نویسنده هر اقلیم را منسوب به یکی از ستارگان دانسته و هر یک را تشریح کرده است. مؤلف که از ادبای نامدار نیمه دوم قرن دهم است، با شرح هر اقلیم از اقالیم سبعه، نخست طول و عرض و مساحت تقریبی آن اقلیم را بیان کرده، سپس به موقعیت جغرافیایی و مسائل تاریخی آن اشاره نموده و در پی آن، شهرهای عمده و گاه شهرهای کوچک آن اقلیم را نام برده است. کتاب مملو از اشعار، اخبار و حکایات است. این کتاب به تصحیح سیدمحمدرضا طاهری «حسرت» است.