کتابخانه مجازی ادبیات

شماره 14از مجموعه "زبان فارسی در جهان"، پژوهشی است در زمینه شناخت آخرین وضعیت زبان و ادب فارسی در "ارمنستان" ."روابط ایران و ارمنستان در عهد باستان"، "روابط ایران و ارمنستان در دوره اسلامی"، "روابط ایران و ارمنستان از عصر نادرشاه تا دوران معاصر"، "معرفی ایران شناسان و استادان زبان و ادب فارسی"، "معرفی مراکز مطالعات ایرانی و آموزش زبان فارسی "و "معرفی کارنامه ایران پژوهی در ارمنستان " از مباحث کتاب هستند .

سقوط اصفهان، اثر پطرس دى سركيس گيلانتز است كه ترجمه آن توسط محمد مهريار صورت گرفته است. در قرن 12 هجرى اين كتاب توسط مؤلف به ز بان ارمنى نوشته شده است. گزارش‌هاى وى را به دو قسمت عمده مى‌توان تقسيم نمود. قسمت نخستين عبارت از وقايعى است كه بيشتر در اصفهان، پايتخت دولت صفوى، اتفاق افتاده است. و قسمت دوم شامل حوادثى است كه در شمال؛ يعنى نواحى قفقاز و حدود سرحدى ايران و تركيه روى داده است. در قسمت دوم گزارش‌هاى خود، گيلاننتز جزئيات ظلم و جورى كه در قفقازيه و جبال قفقاز هم از ايرانيان و هم از تركان بر ارمنيان مى‌رفته است و رفتار آن هر دو را با خليفه بزرگ ارمنى، قتل عام ارمنيان قاپان، رفتار و ختانگ، رهبر گرجيان، و از آن كنستانتين (محمد قليخان) كاختييى و نايب او در ايروان، همه را بشرح و تفصيل آورده است. وى حمله تركان را نيز همچنان توصيف نموده است. مانند اين‌ها جالب‌تر و پر ارزش، اطلاعاتى است كه وى از طهماسب ميرزا، وليعهد ظاهرى و جانشين واقعى شاه سلطان حسين بدست مى‌دهد. از اين گذشته، به نحو غير مستقيم حالت اختلاف و دشمنانگى ميان شيعه و سنى و سياست روسيان و تركان را نسبت به ايران روشن مى‌سازد.