نسخه خطی «المرشد فی الحساب» در دو بخش اصلی، قسم تقریر (ریاضیات و محاسبات) و قسم تحریر (استیفا) است. در این نوشتار سیر تاریخی، شکلی، نوشتاری و محاسباتی مقادیر صحیح اعشاری از طریق بازخوانی صفحات 173 تا 177 نسخه «المرشد» و مقایسه آن با سه نسخه فلکیه، فروغستان و بحر الجواهر فی علم الدفاتر که همه آنها از منابع آموزش سیاق و دفترداری دوره تیموری و قاجاری هستند، بررسی و تبیین شده است.
قاضی ابوالفرج قرشی اصفهانی ملقب به کاتب، مورخ و شاعر و نویسنده مشهور قرن سوم و چهارم هجری است. کتاب الاغانی دیوان هنر ترانهگویی و رامشگری است که در قرن ابوالفرج به قله کمال رسیده بود. جنس نغمهها و لحن آنها و اصطلاحات موسیقی و نام بسیاری از سازها و افزارهای موسیقی و پردهها و مقامهای آن را ضبط کرده که بیشتر آنها فارسی است. اما این کتاب شامل چهل فصل در تراجم احوال شاعران و موسیقیدانان ایرانیتبار یا شیعیمذهب یا شاعرانی است که در تاریخ و ادب ایران مشهورند. در آغاز هر فصل مقدمه مختصری نوشته شده تا خواننده را در شناخت صاحب ترجمه کمک کند. قسمتهای منتخب در ذیل عنوانهایی است که به تناسب هر موضوع نوشته و شمارهگذاری شده است.
قاضی ابوالفرج قرشی اصفهانی ملقب به کاتب، مورخ و شاعر و نویسنده مشهور قرن سوم و چهارم هجری است. کتاب الاغانی دیوان هنر ترانهگویی و رامشگری است که در قرن ابوالفرج به قله کمال رسیده بود. جنس نغمهها و لحن آنها و اصطلاحات موسیقی و نام بسیاری از سازها و افزارهای موسیقی و پردهها و مقامهای آن را ضبط کرده که بیشتر آنها فارسی است. اما این کتاب شامل چهل فصل در تراجم احوال شاعران و موسیقیدانان ایرانیتبار یا شیعیمذهب یا شاعرانی است که در تاریخ و ادب ایران مشهورند. در آغاز هر فصل مقدمه مختصری نوشته شده تا خواننده را در شناخت صاحب ترجمه کمک کند. قسمتهای منتخب در ذیل عنوانهایی است که به تناسب هر موضوع نوشته و شمارهگذاری شده است.
در این مقاله پس از بررسی مختصر نظام استیفاء و دیوان سالاری ایرانی و جایگاه آن در گذرِ تاریخ و تعریف عناوین و درجات مستوفیان و تعریف انواع دفاتر و تنظیم ساختار دفتر استیفاء و مناصب مستوفیان به صورت جداول به بازخوانی «کتابچه اسامی و مواجب مستوفیان عصر ناصری» پرداخته شده است.